Το χρονικό της εξέγερσης στη Σρι Λάνκα

Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις ΔΕΝ είναι συμπτωματική.

Το χρονικό της εξέγερσης στη Σρι Λάνκα
ΠΡΟΒΟΛΗ

Ζέστη στη Σρι Λάνκα, και οι ανέμελοι πολίτες της αποφάσισαν να απολαύσουν το μπάνιο τους στην πισίνα του σπιτιού του προέδρου της.

Θα μπορούσε να είναι η τέλεια λεζάντα στο βίντεο που κάνει το γύρο του πλανήτη από χθες, αν η εξέγερση του λαού του νησιού των 22 εκατομμυρίων κατοίκων, που βρίσκεται κοντά στην Ινδία, δεν ήταν αποτέλεσμα της χειρότερης οικονομικής κρίσης στην ιστορία της.

Μιας ιστορίας που τα έχει όλα. Υποδουλώσεις, εμφυλίους, ήττα των ανταρτών, οικογενειοκρατία. Η Κεϋλάνη, ο τροπικός παράδεισος, το δάκρυ της Ινδίας, έχει υποστεί Πορτογαλική, Ολλανδική και Βρετανική κυριαρχία μέχρι το 1948 που αποκτά την ανεξαρτησία της. Τότε διακεκριμένοι ηγέτες των Ταμίλ προσχωρούν στο υπουργικό συμβούλιο. Το 1953 ο επόμενος πρωθυπουργός που εκλέγεται είναι ο «υπερασπιστής της καταπιεσμένης κουλτούρας των Σιναλέζων» και εισάγει το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο για τη χρήση μόνο της σιναλεζικής γλώσσας. Η κοινότητα των Ταμίλ απειλείται και η ιστορία ξεκινά. Το νομοσχέδιο, μαζί με διάφορα κυβερνητικά προγράμματα αποικισμού, συμβάλλουν στη σύγκρουση των Σιναλέζων και Ταμίλ πολιτικών ηγετών. Η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στον κόσμο εκλέγεται το 1960 και μάλιστα κερδίζει τρεις συνεχείς αναμέτρησες. Κατά τη δεύτερη θητεία της, θεσπίζει σοσιαλιστικές οικονομικές πολιτικές, όμως μετά από εκείνη ξεκινά ο εμφύλιος. Και θα κρατήσει 26 χρόνια.

Το 1983 η εξέγερση ενάντια στην κυβέρνηση από τους Τίγρεις για την Απελευθέρωση του Ταμίλ Ιλάμ έχει σκληρά αντίποινα, με αποτέλεσμα περισσότεροι από 150.000 πολίτες Ταμίλ να εγκαταλείψουν το νησί, ζητώντας άσυλο σε άλλες χώρες. Η Ινδία ενισχύει τους Τίγρεις για την απελευθέρωση του Ταμίλ Ιλάμ, LTTE, παρέχοντας όπλα και εκπαίδευση. Το 1987 ξεκινά δεύτερη εξέγερση στη νότια Σρι Λάνκα. Τον Οκτώβρη του 1990, το LTTE απελαύνει τους μουσουλμάνους από τη βόρεια Σρι Λάνκα. Το 2002, η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα και το LTTE υπογράφουν μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τη μεσολάβηση της Νορβηγίας.

Το τσουνάμι του 2004 σκοτώνει 35.000 ανθρώπους στο νησί. Από το 1985 έως το 2006, η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα και οι αντάρτες Ταμίλ πραγματοποιούν τέσσερις γύρους ειρηνευτικών συνομιλιών χωρίς επιτυχία. Το 2009, υπό την προεδρία του Μαχίντα Ραγιαπάκσε, οι ένοπλες δυνάμεις της Σρι Λάνκα νικούν τον LTTE. Κατά τη διάρκεια των 26 ετών ένοπλης σύρραξης (1983-2009), υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους 60.000 με 100.000 άνθρωποι. «Αυτός ο αγώνας έφτασε σε ένα άδοξο τέλος. Το μόνο που μας απομένει είναι να αφαιρέσουμε από τον εχθρό την τελευταία ισχνή δικαιολογία να σκοτώσει τον λαό μας», ανέφερε η ανακοίνωση του LTTE.

Η κυβέρνηση συνασπισμού (Ιανουάριος 2015 - Νοέμβριος 2019), υπό τον πρόεδρο Μαϊθριπάλα Σιρισένα, συμφωνεί να επιτρέψει τη διεξαγωγή ανεξάρτητων ερευνών για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και να εφαρμόσει μια απόφαση του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ. Για πρώτη φορά, κυβέρνηση της Σρι Λάνκα αναγνωρίζει ότι τουλάχιστον 65.000 άνθρωποι αγνοούνται μετά τον πόλεμο που μαινόταν επί 26 χρόνια με τους αντάρτες Τίγρεις των Ταμί.

Σε έκθεσή του, που δίνεται στη δημοσιότητα, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ κατηγορεί και τις δύο πλευρές του πολέμου ότι διέπραξαν ωμότητες, περιλαμβανομένων μαζικών δολοφονιών αμάχων, ειδικά τα τελευταία χρόνια του πολέμου. Τα Ηνωμένα Έθνη ζητούν τη δημιουργία ειδικού δικαστηρίου, αποτελούμενου από ξένους δικαστές και ερευνητές, το οποίο θα δικάσει εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν στη διάρκεια της πολυετούς σύγκρουσης του στρατού της Σρι Λάνκα με τους αντάρτες Τίγρεις των Ταμίλ. Η προηγούμενη κυβέρνηση, του προέδρου Μαχίντα Ρατζαπάκσα, που έχασε τις εκλογές τον Ιανουάριο του 2015, είχε απορρίψει τις συστάσεις των Η.Ε., υποστηρίζοντας πως επιθυμεί να ερευνήσει τις καταγγελίες περί παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων χωρίς διεθνή πίεση.

Το 2019 η Σρί Λάνκα -το Περίλαμπρο Νησί- ανακηρύσσεται καλύτερος τουριστικός προορισμός. Στις 21 του Απρίλη, σε εκρήξεις που σημειώνονται σε χριστιανικές εκκλησίες όπου εορταζόταν το Πάσχα και σε ξενοδοχεία,  σκοτώνονται 269 άνθρωποι. Σύμφωνα με τον Υπουργό Άμυνας, τις περισσότερες εκρήξεις προκάλεσαν βομβιστές αυτοκτονίας που φέρονται να προέρχονται από την ίδια εξτρεμιστική οργάνωση.

Στις 17/11/19  έρχεται ξανά στην εξουσία η ισχυρή φατρία των Ρατζαπάσκα που είχε κυβερνήσει τη Σρι Λάνκα με σιδηρά πυγμή. Στην εκλογή του Γκοταμπάγια Ρατζαπάσκα, αποκαλούμενου και «Εξολοθρευτή», που στο παρελθόν έχει διατελέσει υπουργός Άμυνας, συμβάλλουν σημαντικά οι επιθέσεις τζιχαντιστών την Κυριακή του Πάσχα των καθολικών, πριν από περίπου 7 μήνες. Είναι αδελφός του Μαχίντα Ρατζαπάκσα, που κυβέρνησε από το 2005 έως το 2015 τη Σρι Λάνκα, δίνοντας τέλος στον εμφύλιο πόλεμο, με τίμημα το αιματοκύλισμα.

«Δώσε πίσω τα κλεμμένα λεφτά μας»

Στις 12 Απριλίου 2022 η χώρα χρεοκοπεί επισήμως. Ο πρόεδρος κηρύττει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στις αρχές Μαΐου, ενώ στα τέλη του ίδιου μήνα συμπληρώνονται 50 μέρες μαζικών διαδηλώσεων. Ο πληθωρισμός, στην έτσι κι αλλιώς φτωχή και άνιση οικονομία της, φτάνει τους τελευταίους μήνες το 70%. Το αποτέλεσμά του είναι φτώχεια, έλλειψη τροφίμων και καθημερινές διακοπές ηλεκτροδότησης. Η Σρι Λάνκα πλήττεται από τεράστια έλλειψη συναλλάγματος, που δεν της επιτρέπει να εισάγει επαρκείς ποσότητες τροφίμων, καυσίμων, φαρμάκων και άλλων απαραίτητων προϊόντων. Εδώ και μήνες ζει στο ρυθμό των καθημερινών διακοπών της ηλεκτροδότησης, των ατελείωτων ουρών στα πρατήρια καυσίμων, του δελτίου στα τρόφιμα. Άνθρωποι πεινασμένοι, χωρίς φάρμακα, χωρίς καύσιμα, εξαγριωμένοι, διαδηλώνουν νυχθημερόν. «Δώσε πίσω τα κλεμμένα λεφτά μας», είναι το κεντρικό σύνθημα. Ο στρατός επιβάλλει την τάξη.

Τα πολιτικά σόγια της Σρι Λάνκα και πώς την κατέστρεψαν - Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις ΔΕΝ είναι συμπτωματική

Οι New York Times γράφουν «η κυβέρνηση έμοιαζε ολοένα και περισσότερο με οικογενειακή εταιρεία» και πραγματικά η οικογένεια Ρατζαπάξα, που κυριαρχεί στην πολιτική ζωή της χώρας είκοσι χρόνια, απολαμβάνει ατιμωρησία και ροκανίζει τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας. Το 2019 καταργεί το 19ο άρθρο του Συντάγματος, που περιόριζε τη δύναμη του προέδρου προβλέποντας μέγιστο αριθμό θητειών, αίροντας την προεδρική νομική ασυλία και απαιτώντας έλεγχο των προεδρικών διορισμών από το Κοινοβούλιο. Έπειτα, το υπουργικό συμβούλιο εγκρίνει το 20ό άρθρο, που διευρύνει τις εξουσίες και περιορίζει τον κοινοβουλευτικό έλεγχο για τον πρόεδρο. Όλα αυτά τα χρόνια έχουν διορίσει δεκάδες συγγενείς τους σε διάφορες θέσεις.

Ανεμπόδιστος, ο αλαζόνας πρόεδρος, ξοδεύει σε κατασκευαστικά πρότζεκτ-μαμούθ, πολλά από τα οποία αποδείχθηκαν ελαττωματικά, και δανείζεται αλόγιστα ποσά που αντιστοιχούν περίπου στο 38% του χρέους της χώρας.

Παράλληλα παίρνει δύο ολέθριες για την οικονομία αποφάσεις: Προχωρά σε μεγάλες μειώσεις φόρων, με συνέπεια τη συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 25%. Λίγους μήνες αργότερα, έρχεται η πανδημία του κορονοϊού και ο τουρισμός, η πιο κερδοφόρα πηγή της χώρας στερεύει.

Οι οίκοι αξιολόγησης υποβαθμίζουν τη Σρι Λάνκα ως ανίκανη να αποπληρώσει το εξωτερικό χρέος της. Η κυβέρνηση εξαντλεί το 70% των συναλλαγματικών της αποθεμάτων μέσα σε δύο χρόνια. Τον Μάιο του 2021, ο πρόεδρος καταργεί τα χημικά φυτοφάρμακα και λιπάσματα, παρουσιάζοντας την απόφασή του ως μεγαλόπνοο σχέδιο για να γίνει η Σρι Λάνκα η πρώτη χώρα αποκλειστικά βιολογικής γεωργίας διεθνώς. Οι αγρότες βρίσκονται σε αδιέξοδο. Δεν υπάρχουν οργανικά λιπάσματα. Η παραγωγή ρυζιού, βασικό είδος διατροφής για τη χώρα, μειώνεται μεταξύ 40-50% κι έτσι η Σρι Λάνκα εισάγει 300.000 τόνους το πρώτο τρίμηνο του 2022. Οι τεράστιες ελλείψεις σε καύσιμα, οι τιμές των οποίων έχουν εκτοξευθεί, η τιμή του πετρελαίου κίνησης ανεβαίνει κατά 230% και της βενζίνης κατά 137%. Οι πολύωρες διακοπές ρεύματος είναι στην ημερήσια διάταξη.

Το χρονικό της εξέγερσης

Ο στρατός και οι δυνάμεις «ασφαλείας» βρίσκονται μόνιμα στους δρόμους. Οι ειρηνικές διαδηλώσεις εδώ και πολλές εβδομάδες έχουν κεντρικό αίτημα την παραίτηση του προέδρου Γκοταμπάγια Ρατζαπάξα, που πολλοί πολίτες, ακόμη και ως πρότινος οπαδοί του, κατηγορούν για κακοδιαχείριση.

Εκείνος αγνοεί τις εκκλήσεις να παραιτηθεί. Αργά την Παρασκευή, η αστυνομία επιβάλλει απαγόρευση της κυκλοφορίας μέσα και γύρω στο Κολόμπο. Νωρίτερα, χιλιάδες άνθρωποι είχαν συρρεύσει στη συνοικία του Κολόμπο, όπου βρίσκονται τα κυβερνητικά κτίρια, φωνάζοντας συνθήματα κατά του προέδρου και διαλύοντας πολλά οδοφράγματα της αστυνομίας μέχρι να φτάσουν στην οικία του. Ο πρόεδρος της Σρι Λάνκα, Γκοταμπάγια Ρατζαπάξα, φυγαδεύεται χθες Κυριάκη 9/7 από την επίσημη κατοικία του στο Κολόμπο. Λίγα λεπτά μετά, εισβάλλουν χιλιάδες διαδηλωτές, σε μία από τις μεγαλύτερες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί τους τελευταίους μήνες στη χώρα.

Ένα τεράστιο πλήθος διαδηλωτών εισβάλλει αργότερα στην κατοικία του πρωθυπουργού. «Διαδηλωτές εισέβαλαν στην ιδιωτική κατοικία του πρωθυπουργού Λάνκα Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε και την πυρπόλησαν», αναφέρει το γραφείο του. Η εικόνα με την πολυτελή κατοικία να φλέγεται δίνει το σήμα. Ο πρωθυπουργός της Σρι Λάνκα, Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε, προτίθεται να παραιτηθεί για να ανοίξει ο δρόμος για τον σχηματισμό πολυκομματικής κυβέρνησης, αναφέρει σε σημερινή ανακοίνωσή του το γραφείο του. Ο φυγάς πρόεδρος Γκοταμπάγια Ρατζαπάξα δηλώνει ότι θα ανακοινώσει την παραίτησή του.

Οι ΗΠΑ -πανταχού παρούσες- ζητούν από τους μελλοντικούς νέους ηγέτες να ενεργήσουν «ταχύτατα» για να αποκαταστήσουν την οικονομική σταθερότητα και να εκτονώσουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Η νέα κυβέρνηση της Σρι Λάνκα θα πρέπει «να εργαστεί γρήγορα για να εντοπίσει και να εφαρμόσει λύσεις που θα επιφέρουν μακροπρόθεσμη οικονομική σταθερότητα και θα κατευνάσουν τη δυσαρέσκεια του λαού», δηλώνει εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Μπανγκόκ.

Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ