Αν θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν υπέροχο κόσμο, ένας από τους λόγους είναι για τα παιδιά μας και τις επόμενες γενιές που ακολουθούν μετά από εμάς. Οτιδήποτε αφορά το παιδί, κατευθείαν χτυπάει το συναίσθημα του ενήλικα και για αυτό είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για συνθηματολογία. Ένα από τα δυνατά συνθήματα με τα οποία εξελέγη η Κυβέρνηση Μητσοτάκη, ήταν η Αξιολόγηση των Εκπαιδευτικών. Ουάου, πόσο μπροστά! «Εμένα δεν με αξιολογούν κάθε μέρα στην εργασία μου; Γιατί όχι και αυτούς;» φέρεται να σκέφτεται ο φερόμενος ως γνώστης ενός ζητήματος.

Όμως για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, πρώτα πρέπει να δούμε το πλαίσιο στο οποίο εργάζονται. Έτσι ρωτήσαμε δύο εκπαιδευτικούς για διάφορα ζητήματα ώστε να δούμε τι αφορά η Αξιολόγηση και τι βάζει προσχώματα ανάμεσα στις ίδιες και την εκπαιδευτική διαδικασία.

Μια στιγμιαία φωτογραφία

Ο εργαζόμενος του Υπουργείου που θα μπει για αξιολόγηση, τι εμπειρία έχει; Καμία! Όμως έχει οπλιστεί με ένα ερωτηματολόγιο και τικάρει κουτάκια. Αριθμητικά πρέπει να αξιολογήσει 40 άγνωστες σε αυτόν παραμέτρους σε 45 λεπτά. Δεν έχει εμπειρία από τάξη και δεν έχει και την εμπειρία της τάξης στην οποία μπήκε. Σε ποιο μάθημα μπήκε; Στα Μαθηματικά, την Γλώσσα; Αν μπήκε στην Γλώσσα και υπάρχουν 5 παιδιά που ξεκίνησαν τώρα το σχολείο και δεν υπάρχουν τάξεις ένταξης (μεταναστάκια, προσφυγάκια, Ρομ, που δεν έχουν το ίδιο σημείο εκκίνησης) ή παράλληλη στήριξη για μαθησιακές δυσκολίες, πώς θα κρίνει τα παιδιά και μέσα από αυτά το έργο του εκπαιδευτικού;

Ο Επιθεωρητής λοιπόν, αυτό που κάνει είναι να «τραβάει μια φωτογραφία» που αποτυπώνει μια στιγμή που όλοι περίμεναν, χωρίς μάλιστα να γνωρίζει ΤΙ είναι η σχολική τάξη. Δεν είναι μια τάξη που την γνωρίζει από το πρώτο μάθημα. Δεν γνωρίζει τι δρόμο και τι αγώνα έχει κάνει ο εκπαιδευτικός και ποιο ήταν το επίπεδο της τάξης όταν ανέλαβε. Με την τηλεκπαίδευση το επίπεδο εκμάθησης πήγε πολύ πίσω και οι τάξεις προχώρησαν ιδιαίτερα αργά. Οι δύο πρώτες τάξεις του Δημοτικού είναι τόσο κρίσιμες που κανένας δάσκαλος δεν μπορεί να αφήσει μαθητές με κενά. Πώς μπορεί να βοηθήσει το σχολείο τον μαθητή από ξένη χώρα, όταν κάνει σε τμήμα υποδοχής μόλις 2 ώρες την εβδομάδα και μετά στο τμήμα του; Σκεφτείτε πως περίπου έναν χρόνο παίρνει μόνο η ταχύρρυθμη εκμάθηση της γλώσσας και μετά εντάσσονται σε τάξη. Αυτό το σύστημα εξαιτίας των κενών του οδηγεί τα παιδιά να αποκτούν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση και να απογοητεύονται από το σχολείο.Έτσι να οδηγηθούν στις χειρωνακτικές εργασίες που τόσα χέρια λείπουν. Ως μονόδρομος.

Το ζήτημα των υποδομών

Το κεντρικό κράτος προσπαθεί να περάσει όσο περισσότερα μπορεί από την ευθύνη της στους Δήμους, χωρίς να αυξήσει την χρηματοδότηση. Αρχίζοντας από τις υποδομές, την θέρμανση, τις τάξεις-λυόμενα, τάξεις με κουβάδες όποτε βρέχει, χωρίς ίντερνετ, χωρίς υπολογιστές και χωρίς προσωπικό. Μπορείς να κάνεις μάθημα σε μια τάξη με τρομοκρατημένα παιδιά, όταν πέφτει χαλάζι στην τάξη-κοντέινερ; Όχι.

Ελλείψεις προσωπικού

Υπάρχουν ελλείψεις τουλάχιστον 800 ατόμων που θα αναζητηθούν στην δεύτερη φάση αναπληρωτών/αναπληρωτριών. Λείπουν διαπιστωμένα 800 εργαζόμενοι από τα σχολεία (ουσιαστικά πολλοί περισσότεροι από αυτούς), έχουμε Φεβρουάριο και η κυρία Κεραμέως ξοδεύει το χρόνο της ανάμεσα στο Mega, βόλτες στα Κολλέγια και selfies με παπάδες. Φεβρουάριος μήνας και τα σχολεία έχουν κενά. Τι άλλο να πει κανείς; Πώς να αξιολογήσουμε την κυρία Νίκη που την παίρνουν τηλέφωνο και της δίνουν συγχαρητήρια κατά δική της ομολογία ή φαντασία; Από τα σχολεία λείπει και βοηθητικό προσωπικό, όπως νοσηλευτικό προσωπικό και ψυχολόγοι. Ειδικά οι ψυχολόγοι κρίνονται ιδιαίτερα απαραίτητοι σε μια εποχή που η ενδοοικογενειακή βία έπιασε ταβάνι και τα παιδιά πρέπει να εκπαιδευτούν εν μέσω τεράστιας οικονομικής κρίσης που επηρεάζει μέχρι και την σίτισή τους.

Τι γίνεται στις περιπτώσεις παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες

Στα σχολεία υπάρχουν -ή καλύτερα θα έπρεπε να υπάρχουν- τμήματα ένταξης για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή άλλα ζητήματα. Για να διαγνωστεί ένα παιδί με δυσλεξία ή ΔΕΠΥ σήμερα (σκεφτείτε το φάσμα του αυτισμού και άλλα ζητήματα που απαιτούν όσο το δυνατόν πιο ακριβή διάγνωση), το ραντεβού έχει αναμονή 2 χρόνια. Ναι, ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ. Αυτό αν δώσει ο γονιός την άδειά του να κλειστεί ραντεβού για διάγνωση. Γιατί πρέπει να γνωρίζετε πως οι γονείς αντιδρούν πάρα πολύ. Ταυτόχρονα ο εκπαιδευτικός δεν έχει το δικαίωμα να παραπέμψει ένα παιδί για διάγνωση. Με αποτέλεσμα πολλοί μαθητές να αντιμετωπίζουν δυσκολίες που μια χαρά θα αντιμετωπίζονταν με Παράλληλη Στήριξη, ένα μέτρο για το οποίο όλοι μιλούν με τα καλύτερα λόγια και για ικανοποιητικά καταρτισμένους εκπαιδευτικούς. Με αποτέλεσμα παιδιά να μένουν με άλυτα ζητήματα, χωρίς διάγνωση που χρονίζουν. Όπου όσο πιο πολύ καθυστερεί κανείς, τόσο το χειρότερο για τον μαθητή.

Τα βιβλία είναι καλού επιπέδου;

Η απάντηση είναι πως τα σχολικά βιβλία δεν είναι καλά. Είναι από μέτρια έως κακής ποιότητας. Υπάρχουν δε ασυμφωνίες μεταξύ τάξεων. Δηλαδή μπορεί τα βιβλία της Γ’ με της Δ’ Δημοτικού να μην έχουν ολόκληρα κεφάλαια που ανήκουν στην διδακτέα ύλη! Άλλα βιβλία είναι επιπέδου Γυμνασίου, ενώ θα έπρεπε να είναι Δημοτικού! Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι δάσκαλοι κάνουν τα μαθήματά τους με φωτοτυπίες και ο λόγος που ζητούν στα είδη για το σχολείο στην αρχή της χρονιάς ένα πακέτο με Α4. Οι σχολικές επιτροπές έχουν πολύ περιορισμένο budget. Το Υπουργείο έχει πετάξει λευκή πετσέτα και οι εκδοτικοί οίκοι περνούν υπέροχα στην τοποθεσία Υπουργείο Παιδείας. Η εκτεταμένη χρήση φωτοτυπιών είναι σαφή δείκτης της κακής ποιότητας των βιβλίων.

Τι χρόνο έχει ο εκπαιδευτικός εντός και εκτός ωραρίου;

Όχι πολύ. Δεν υπάρχει διάλειμμα ή κενό. Ο χρόνος ξοδεύεται σε φωτοτυπίες, τροποποιήσεις στις φωτοτυπίες, διορθώσεις, να βρεθούν ελλείψεις σε υλικά, ενώ ειδικά στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού σχεδόν κάθε μαθητής πρέπει να έχει εξατομικευμένη προσέγγιση. Ο εκπαιδευτικός τρέχει να καλύψει προβλήματα του συστήματος, ενώ ένα μέρος του χρόνου του ξοδεύεται σε σχέδια μαθημάτων, γραμματειακή υποστήριξη και όγκο εργασίας στο MySchool.

Η τηλεκπαίδευση

Ζήτησα από τις συνομιλήτριές μου να αναφερθούν στα κομμάτια πέραν των νομικών με τα Προσωπικά Δεδομένα, την σύμβαση για το Webbex ή την δική τους σύμβαση εργασίας που πήγε περίπατο.

Η τηλεκπαίδευση έγινε στο πλαίσιο του δυνατού, με δεκάδες προβλήματα και ανέδειξε την ανομοιογένεια μεταξύ των οικογενειών των μαθητών. Η τηλεκπαίδευση ανέδειξε τεχνικά και εκπαιδευτικά προβλήματα που άφησαν εκτός μαθησιακής διαδικασίας μεγάλο αριθμό παιδιών. Το πιο σοκαριστικό είναι πως γονείς, μην έχοντας επιλογή μεταξύ εργασίας και απόλυσης, άφηναν παιδιά 10-11 ετών, μόνα στο σπίτι με ανοιχτό υπολογιστή να κάνουν μάθημα. Χωρίς την παραμικρή επίβλεψη. Μόνο μάθημα δεν γίνονταν. Αυτό δεν ήταν μομφή εναντίον των γονιών αλλά ενάντια σε ένα σύστημα που έγινε στο πόδι. Το μόνο σημείο που πραγματικά βοήθησε τα παιδιά, ήταν στο κομμάτι της ψυχολογίας. Που είχαν επαφή με τους φίλους τους.

Τα υπόλοιπα προγράμματα

Τι μπορεί να πει ένας εκπαιδευτικός σε έναν «πρωτοδιοριζόμενο δάσκαλο», όταν αυτός έχει 15 χρόνια ως αναπληρωτής στην πλάτη του; Τίποτα. Μπορεί να τον κρίνει; Όχι. Οπότε ο Παιδαγωγικός Σύμβουλος/Μέντορας είναι μια ατυχής ιδέα που ακυρώθηκε στην πράξη από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς. Όσοι χρειάζονται βοήθεια ή κοθοδήγηση, την λαμβάνουν από τους συναδέλφους τους. Πάντοτε αυτό γινόταν. Ευτυχώς.

Ποιο είναι το διδακτικό επίπεδο της νέας γενιάς δασκάλων;

Το επίπεδο είναι γενικά ανεβασμένο. Γενιές γεμάτες πτυχία. Τους λείπει η ελπίδα πως θα μπορέσουν να κάνουν την δουλειά τους υπό καλές συνθήκες, χωρίς να αγωνιούν για το μέλλον τους. Δεν έχουν εργασιακή ασφάλεια, χρήματα και έχουν την αξιολόγηση ως μπαμπούλα. Βέβαια υπάρχουν και τα «σούπερ μάρκετ μεταπτυχιακών» από χαμηλού επιπέδου πανεπιστήμια, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, αλλά δίνουν την αντίστοιχη μοριοδότηση.

Ηλικία Συνταξιοδότησης

Είναι τα 67 έτη η κατάλληλη ηλικία συνταξιοδότησης για εκπαιδευτικούς; Όχι. Είναι λίγα τα επαγγέλματα αυτά, όσο κοφτερό και να είναι το μυαλό ενός ανθρώπου, που του επιτρέπουν να εργάζεται με την ίδια επάρκεια στα 66 του και στα 26 του χρόνια. Είναι πολιτική επιλογή και μάλιστα άδικη. Γιατί η εργασία του εκπαιδευτικού θα έπρεπε να εντάσσεται στα βαρέα και ανθυγιεινά. Όχι γιατί τα παιδιά είναι σακιά με αμμοχάλικο ή τσιμέντο, αλλά εξαιτίας της φύσης της δουλειάς. Το είδαν και οι γονείς στην καραντίνα, με ένα ή δύο παιδιά υπό την ευθύνη τους.

Τι γίνεται αν ένας εκπαιδευτικός είναι ακατάλληλος για τάξη;

Εδώ τα πράγματα είναι όντως δύσκολα και ήταν ο λόγος αυτών των εκτεταμένων συζητήσεων. Ας αφήσουμε την ανεπάρκεια. Πάμε σε ένα ακραίο σενάριο εκπαιδευτικού με κακοποιητική συμπεριφορά, που παρενοχλεί σεξουαλικά μαθητές ή προβαίνει σε grooming. Εκεί είναι που πρέπει να λειτουργεί το δίκτυο Γονέων και Κηδεμόνων σε συνεργασία με τον Σύλλογο Διδασκόντων και μια θεσμική οδός ώστε να απομακρυνθεί κάποιος από κάθε σχολική τάξη. Αυτά τα ζητήματα πρέπει να λύνονται εντός της σχολικής κοινότητας. Δεν θα φύγουν μέσω της αξιολόγησης, ούτε μπορούν να φύγουν. Το ζήτημα είναι οι ακατάλληλοι σε κάθε είδους εργασίας να μην ανακυκλώνονται, αλλάζοντας τόπο εργασίας. Ένας κακοποιητικός εκπαιδευτικός, που χειραγωγεί τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του υπάρχει περίπτωση να αποτύχει σε αξιολόγηση; Καμία απολύτως. Θα είναι προετοιμασμένος. Οι αξιολογήσεις δεν πιάνουν τον συνειδητά κακό, αλλά απειλούν μονάχα τον προβληματικό με μικρή αντιληπτική ικανότητα.

Συγχωρέστε μου τον πρώτο ενικό, όμως έχοντας κάνει ηλεκτρονική γραπτή αξιολόγηση σε χώρο εργασίας ήταν απελπιστικά εύκολο να επιτύχω αστρονομικό σκορ, ηθελημένα με λίγα έξυπνα λάθη. Αν υπολογίζεις ποια είναι η σωστή απάντηση και έχεις αντίληψη των ερωτήσεων και που αποσκοπούν, έχεις πλεονέκτημα. Προβληματικά άτομα που χειραγωγούν ή έχουν χαρισματική προσωπικότητα, μπορούν να ξεγελάσουν κάθε μη εξειδικευμένο σύστημα αξιολόγησης.

Η ΔΟΕ τι κάνει;

Η Διδασκαλική Ομοσπονδία δεν δέχεται την Αξιολόγηση, χωρίς να μένει στην συνθηματολογία. Θεωρούν πως το σύστημα δεν δίνει σωστή εικόνα για τον εξεταζόμενο εκπαιδευτικό για λόγους όπως αυτοί που αναφέραμε. Η ΔΟΕ στηρίζει λοιπόν τους εκπαιδευτικούς και στηρίζει την Απεργία/Αποχή από την αξιολόγηση. Οι απειλές του γ.γ. και της κυρίας Κεραμέως για στέρηση μισθού δεν έχουν καμία ισχύ.

Η ενδοσχολική αξιολόγηση

Αυτή την στιγμή υπάρχουν λίστες με σημεία για ενδοσχολική αξιολόγηση που την δεδομένη στιγμή γίνεται κρυφά. Επιθεωρητές συντονιστές ζητούν ημερομηνίες και δεν βρίσκουν πάντα διαθεσιμότητα από τα σχολεία. Η εβδομάδα που μας έρχεται είναι εβδομάδα κρίσεων για τις διευθυντικές θέσεις, οπότε άλλοι διευθυντές κάνουν πως ακολουθούν τις οδηγίες Κεραμέως, άλλοι το κάνουν στην πράξη και άλλοι αρνούνται με οτιδήποτε μπορεί να σημαίνει για το μέλλον τους στα σχολεία. Βέβαια στις Κρίσεις υπάρχει και υψηλά μοριοδοτημένη συνέντευξη, οπότε πείτε αντίο στην Αξιοκρατία που δεν μπορεί να καθαρίσει τους δύσκολους λακέδες. Αυτό αποτελεί ύψιστο κίνδυνο για «πολύ σοβαρούς επαγγελματίες εκπαιδευτικούς να βρεθούν εκτός σχολείων».

Συμπεράσματα

Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που δεν κάνουν καλά την δουλειά τους; Ναι, όπως σε όλους τους κλάδους εργαζομένων. Υπάρχουν ακατάλληλοι εκπαιδευτικοί που θα έπρεπε να βρεθούν εκτός της εκπαιδευτικής διαδικασίας; Ναι, φυσικά. Είναι η Αξιολόγηση (ως σύστημα που εισήγαγε η κ. Κεραμέως) ο τρόπος να εντοπιστούν όσοι είναι ακατάλληλοι; Κατηγορηματικά όχι.
Την δεδομένη στιγμή, πέρα από την συνδικαλιστική συνθηματολογία που δεν την λάβαμε υπ’ όψιν, ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστούν τέτοια φαινόμενα, είναι ψύχραιμα και με επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ Συλλόγου Γονέων και Συλλόγου Διδασκόντων. Κανένας γονιός ή κηδεμόνας και κανένας εκπαιδευτικός δεν θα αφήσει τα παιδιά απροστάτευτα ή με ελλειπή εφόδια. Τα ελλειπή εφόδια είναι δουλειά του Υπουργείου Παιδείας όπως φάνηκε από τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών στις συνθήκες με τις οποίες διεξάγεται το μάθημα.

*Οι δύο συνεντεύξεις έγιναν υπό την μορφή συζήτησης με σημειώσεις προς ενημέρωση του συντάκτη ως μίνι-έρευνα. Ευχαριστούμε από καρδιάς την Μάρθα και την Δήμητρα για την ανταπόκρισή τους. Εφόσον υπάρχει η δυνατότητα, θα προχωρήσουμε και σε άλλες μορφές δημοσιεύσεων για το ίδιο ζήτημα.