Συμβουλές ψυχολογικής διαχείρισης πυρόπληκτων για άτομα που τους φιλοξενούν

Δεν ξέρω πως να ξεκινήσω να γράφω. Ο σκοπός μου είναι να γράψω κάποιες αρχικές σκέψεις για την ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων που έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από την πύρινη καταστροφή που συντελείται τις τελευταίες μέρες στη χώρα μας. Να υποθέσω με βάση την θεωρητική μου εμπειρία πως αισθάνονται, με βάση μαρτυρίες ανθρώπων που έχουμε από προηγούμενες αντίστοιχες καταστροφές, με όσα γνωρίζουμε από την ψυχοθεραπεία του τραύματος.

Συμβουλές ψυχολογικής διαχείρισης πυρόπληκτων για άτομα που τους φιλοξενούν
ΠΡΟΒΟΛΗ

Ο σκοπός μου είναι επίσης να δώσω κάποιες αρχικές συμβουλές ψυχολογικής διαχείρισης του σοκ που έχουν υποστεί και βασικά τι θα έπρεπε να κάνουν οι άνθρωποι που είναι γύρω τους και τους φιλοξενούν ή τους βοηθούν.

Αυτός είναι ο σκοπός μου. Το συναίσθημα μου όμως είναι ανημπόρια. Νιώθω ότι ο,τι και να πω δεν θα είναι αρκετό. Θα είναι μια μικρή σταγόνα νερού σε έναν αφυδατωμένο άνθρωπο. Νιώθω ντροπή.

Είναι το αντίστοιχο συναίσθημα που έχω όταν έρχεται ένας άνθρωπος στο γραφείο μου, ενώ μόλις του έχει συμβεί μια τεράστια απώλεια. Τι να του πω; Τα τετριμμένα; Έτσι επιλέγω απλά να τον ακούσω. Να είμαι πλάι του σε όλη την συναισθηματική του εκφόρτιση. Χωρίς σωστό και λάθος. Χωρίς όρια. Χωρίς ναι μεν αλλά. Χωρίς πρόταξη λογικής και εξηγήσεων. Ίσως όλα αυτά να έρθουν πολύ αργότερα.

Οι πρώτες στιγμές όταν ένας άνθρωπος, άδικα, έχει χάσει τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα δεν έχουν λογική. Το φρένο ίσως της κατάρρευσης το βάζει ο εγκέφαλος από μόνος του με όλες τις ορμόνες που διοχετεύει για προστασία.

Τα πιο δύσκολα έρχονται μετά το πρώτο σοκ. Όταν αρχίζει η συνειδητοποίηση.

Το κείμενο αυτό νομίζω γράφεται πιο πολύ για τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω και κοντά στους βαθιά τραυματισμένους από την φωτιά. Νομίζω ότι κανένας αυτή τη στιγμή που έχει χάσει όλα του τα υπάρχοντα και ίσως και την δουλειά του θα ανοίξει να διαβάσει άρθρο για την ψυχολογική του κατάσταση. Ούτε καν θα αναζητήσει βοήθεια αυτή τη στιγμή. Ίσως μετά από κάποιο χρονικό διάστημα.

Υπάρχουν χιλιάδες ανθρώπους αυτή τη στιγμή που εγώ γράφω από το σπίτι μου, που έχουν χάσει τα πάντα. Φυσικά θα μου πει κάποιος, έχουν την ζωή τους. Σύμφωνοι. Το πιο βασικό. Αλλά θα σας παρακαλούσα να μην τους παρηγορήσετε με αυτό το τρόπο. Το ξέρουν ότι ζουν. Αλλά κάποιοι από αυτούς που έχασαν όλα τους τα υπάρχοντα μπορεί και να μην θέλουν να ζουν αυτή τη στιγμή. Η ζωή που ακολουθεί μπορεί να τους φαίνεται βουνό. Μην τους επαναλαμβάνετε συνέχεια αυτά που έχουν. Το ξέρω ότι θέλετε να τους ανακουφίσετε.

Οι τρόποι για να τους ανακουφίσετε είναι οι εξής:

Να μην νιώθουν μόνοι και αβοήθητοι. Να νιώθουν ότι και στο άμεσο περιβάλλον τους αλλά και ως κοινωνία κάνουνε κάτι για αυτούς. Ο λόγος που προτρέπουμε τον κόσμο να βοηθήσει, με όποιο τρόπο μπορεί, είναι πρώτον για να μην νιώθουν οι άνθρωποι αυτοί μόνοι και δεύτερον το να βοηθάμε πέρα από ένα αίσθημα αλληλεγγύης και προσωπικής ικανοποίησης, μας δίνει και μια αίσθηση ελέγχου μέσα σε όλη αυτή τη καταστροφή. Ηρεμεί μια υπαρξιακή ανημπόρια.

Να τους ακούσετε! Απλά να ακούσετε. Να δημιουργήσετε χώρο και χρόνο για την έκφραση της οργής τους, του έντονου συναισθήματος αδικίας, της κατάθλιψης τους, της επιθετικότητας τους, της απαξίωσης τους ακόμα και του παγώματος τους. Μην προσπαθήσετε να τους ανακουφίσετε με λογική. Όταν προτάσσουμε τη λογική μας απέναντι σε τέτοια απώλεια είναι γιατί εμείς οι ίδιοι δεν αντέχουμε τα συναισθήματα που έχει ο άνθρωπος αυτός. Η λογική βοηθά εμάς, όχι αυτόν. Τουλάχιστον μην το κάνετε τώρα.

Ρωτήστε τους τι έχουν ανάγκη. Μην επιβάλλετε εσείς τις ανάγκες σας σε αυτούς. Πολλές φορές επειδή εμείς οι ίδιοι είμαστε σε απόγνωση για να την διαχειριστούμε αρχίζουμε και ικανοποιούν τις ανάγκες του άλλου. Η απόγνωση των ανθρώπων που έχουν χάσει τα πάντα είναι πολύ μεγαλύτερη. Δώστε χώρο σε αυτήν.
Αν, για παράδειγμα, θέλουν να έχουν όλη την ημέρα την τηλεόραση ανοικτή και να βλέπουν τον καμένο τόπο τους, αφήστε τους. Μπορείτε να τους προτείνετε ίσως κάποια βόλτα. Αν το αρνηθούν μην επιμείνετε. Καθήστε δίπλα τους. Καθήστε απλά δίπλα τους. 
Η εξαίρεση σε αυτό είναι τα παιδιά. Τα παιδιά πρέπει να τα προστατεύσουμε όσο μπορούμε από πολύ σκληρές εικόνες.

Προσφέρετε πρακτική βοήθεια χωρίς απαραίτητα να σας το ζητήσουν. Θέματα εγγράφων, ασφαλειών, ρουχισμού, διαμονής. Προσπαθήστε να έρθετε σε επαφή με αρμόδιες αρχές και ανθρώπους που μπορούν να βοηθήσουν έτσι ώστε να συλλέξετε πληροφορίες και ότι χρειάζεται. Πολλοί από τους ανθρώπους αυτούς αυτή τη στιγμή νιώθουν και μεγάλη ντροπή. Μπορεί να μην ζητήσουν άμεσα πράγματα. Από ένα μπάνιο, ένα παραπάνω πιάτο φαγητό, καθαρά ρούχα. Ας τα βρίσκουν μπροστά τους και αν θέλουν ας τα χρησιμοποιήσουν.

Μην τους ρωτάτε συνέχεια τι θέλουν. Παίρνετε πρωτοβουλίες, χωρίς να τους φέρνετε σε δύσκολη θέση, και ας επιλέξουν ότι θέλουν. Καλό θα ήταν να μην παίρνετε τίποτα προσωπικά. Πονάνε. Όταν οι άνθρωποι πονάνε μια αντανακλαστική αντίδραση είναι να πονέσουν τους άλλους γύρω τους. Νιώθουν ότι έχει καταστραφεί η ζωή τους. Μια αντανακλαστική αντίδραση μπορεί να είναι να καταστρέψουν αυτό που τους δίνεται. Μην το πάρετε λοιπόν προσωπικά.

Τα βασικά συναισθήματα που έχουν αυτοί οι άνθρωποι είναι πόνος, οργή, πανικός, φόβος, ντροπή, βαθιά θλίψη. Όλα αυτά μπορεί να εναλλάσσονται κιόλας. Όχι δεν έχουν τρελαθεί. Προσπαθούν να τακτοποιήσουν το χάος. Μπορεί να υποφέρουν από διαταραχές ύπνου και φαγητού. Μην τους πιέσετε. Ας ξέρουν ότι υπάρχει πάντα εκεί φαγητό, καθαρό κρεβάτι, καθαρά ρούχα. Όταν νιώθουν έτοιμοι θα το επιλέξουν.

Η μόνη περίπτωση που θα πρέπει να επέμβετε πιο δυναμικά είναι αν νιώσετε ότι κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους γίνονται σοβαρά αυτοκτονικοί. Τότε θα πρέπει άμεσα να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό για το πως θα διαχειριστείτε την κατάσταση αυτή.

Όλα τα παραπάνω που γράφω αφορούν αυτή τη χρονική στιγμή. Σε σύντομα και τακτά χρονικά διαστήματα θα υπάρξουν και άλλα άρθρα που θα αναφέρονται σε άλλους τρόπους.

Οι τρόποι βοήθειας σε ένα σοκ και ένα βαθύ πένθος έχουν χρόνους. Το τι θα κάνουμε και ποτέ είναι πολύ σημαντικό. Αργότερα αυτά που απαιτούνται ψυχολογικά είναι αλλά. Και πολύ αργότερα που θα έχουμε κατά πάσα πιθανότητα μια μετά τραυματική κατάσταση αυτά που απαιτούνται είναι άλλα.

Θα ακολουθήσει και κείμενο για την διαχείριση των παιδιών. Επειδή όμως τα παιδιά επηρεάζονται πολύ από τους γονείς τους, είναι πολύ σημαντικό να είναι φροντισμένοι όσο το δυνατόν περισσότερο με τους τρόπους που ανέφερα οι ενήλικες.

Καλή δύναμη σε όλους.

*Η Μαρία Ρώτα είναι ψυχοθεραπεύτρια

Ακολουθήστε το 20/20 Magazine στο Google News, στο Facebook, το Twitter και το Instagram.
ΠΡΟΒΟΛΗ