Για το σενάριο είχα την ευκαιρία να μιλήσω με τον σκηνοθέτη και σεναριογράφο της ταινίας, Χουλιάνο Ντορνέλες, πριν από δυο χρόνια, όταν βρέθηκε στην Αθήνα στις Νύχτες Πρεμιέρας όπου παίχτηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Το προηγούμενη βράδυ, στο Q&A μετά το τέλος της προβολής, η αίθουσα σείστηκε από το σύνθημα «ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΟΝ ΛΟΥΛΑ» (ο οποίος εκείνη την περίοδο αναμενόταν να αποφυλακιστεί).

Η θέση του Ντορνέλες για την πολιτική κατάσταση στη Βραζιλία ήταν σαφής και δεν έχανε ευκαιρία να τη διατυπώνει. Όμως σε αυτή τη συνέντευξη μου εξέθεσε τις σκέψεις και τους προβληματισμούς που κατέληξαν στο γράψιμο αυτής της πολύ ιδιαίτερης ταινίας.

Όλοι γράφουν για την ταινία πως είναι μια πολύ αιχμηρή κριτική κατά του καθεστώτος του Μπολσονάρου. Η ταινία όμως γυρίστηκε πριν κερδίσει ο Μπολσουνάρου τις εκλογές. Ποια ήταν όμως η ιδέα για το σενάριο πριν από τρία χρόνια που ξεκίνησε η παραγωγή;
Το πρόβλημα είναι πως, ειδικά εμείς στη Βραζιλία, επαναλαμβάνουμε συνέχεια τα ίδια λάθη. Πολλές χώρες δεν διδάσκονται από την ιστορία τους. Το Bacurau είναι μια ταινία για την Ιστορία και η Μνήμη. Το Bacurau θα μπορούσε να είναι μια μικρογραφία της Βραζιλίας που θα θέλαμε να έχουμε. Μια πολυφυλετική κοινωνία όπου οι άνθρωποι αυτομορφώνονται. Έχει να κάνει με την αντίσταση, με το πως αντιμετωπίζει κανείς δύσκολες καταστάσεις. Ας πούμε ότι θέλαμε να κάνουμε μια ταινία για καταπληκτικούς, ενδιαφέροντες ανθρώπους, ανθρώπους που είναι πολύπλοκοι. Η λέξη κλειδί για την ταινία είναι ‘σεβασμός’. Υπάρχει μια σκηνή όπου οι κάτοικοι πιάνουν το ζευγάρι των δολοφόνων και ένας βάζει το όπλο πάνω από κεφάλι του κοριτσιού και το ρωτάει: «γιατί το κάνεις αυτό;» Και μετά «Θέλεις να ζήσεις ή να πεθάνεις;». Άλλοι σκηνοθέτες θα τον έβαζαν απλά να την σκοτώνει και τέρμα, αλλά εμείς δεν το θέλουμε έτσι.
Δεν νομίζω ότι το  Bacurau είναι μια ουτοπία. Υπάρχει μια σκηνή με την κοπέλα που εκπορνεύεται στο δήμαρχο. Κανείς δε βγαίνει από το σπίτι για να τη βοηθήσει, δεν λένε τίποτα. Είμαστε άνθρωποι και έχουμε τις αντιφάσεις μας, ακόμα και στο Bacurau. Μπορούμε να μιλήσουμε για το επίπεδο της βιας του Λούνγκα. Τον Λουνγκα τον θεωρούν ήρωα αλλά είναι και ένας πολύ βίαιος χαρακτήρας.

Ο Λούνγκα είναι trans, σωστά;
Μπορείς να το πεις αυτό.

Η τελευταία σκηνή, σε παρενδυσία και με τα όπλα, είναι εξαιρετική. Είναι μια αναφορά αυτό στην θέση των τρανσεξουαλ στη βραζιλιάνικη κοινωνία και, γενικά, στην σεξουαλικότητα του λαού σας;
Είναι μια πολύ μεγάλη χώρα με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους που πιστεύουν διαφορετικά πράγματα και συμπεριφέρονται διαφορετικά. Οι διεμφυλικοί αντιμετωπίζουν προκατάληψη και βία στη Βραζιλία. Δεν είναι όπως στην Ταϊλάνδη, π.χ., που τους αντιμετωπίζουν ισότιμα. Είναι ένα περίπλοκο θέμα και δεν μπορώ να απαντήσω σ’ αυτό δεν είμαι κοινωνιολόγος.  Μπορώ να πω ότι δεν θέλαμε στην ταινία να έχουμε για πρωταγωνιστή κάποιον όπως τον Κλιντ Ίστγουντ. Γι’ αυτό δημιουργήσαμε τον Λούνγκα, που απέχει πολύ από αυτό το μοντέλο, είναι πολύ βραζιλιάνος. Ίσως διεμφυλικός, η σεξουαλική του ταυτότητα είναι απροσδιόριστη. O Λούνγκα θα μπορούσε να είναι ένας κανγκασέιρο πέμπτης ή έκτης γενιάς. Ξέρεις για τους κανγκασέιρος; Ήταν ληστές που δρούσαν στα βορειοανατολικά της χώρας στις αρχές του 20^ου αιώνα, πολλοί έπαιζαν το ρόλο του Ρομπεν των Δασών για τους φτωχούς αγρότες. Ο Λούνγκα μπορεί να πέρασε κάποιο διάστημα στις φυλακές, όπου εκεί γίνονται διάφορες ζυμώσεις. Ο Λούνγκα είναι προϊόν του συστήματος, ο χαρακτήρας του είναι ανοικτός σε πολλαπλές ερμηνείες. Δεν είναι λοιπόν μια ουτοπία, αφού έχεις ήρωες. Εμένα μου αρέσει πολύ ο χαρακτήρας του Λούνγκα.

Ο Λούνγκα είναι ένας πολύ αυθεντικός χαρακτήρας αντάρτη. Υπάρχει και ο Πακότε, ο άλλος κύριος αντρικός χαρακτήρας, που ήταν κάποτε στην ίδια ομάδα με τον Λούνγκα.
Ναι, δεν μπαίνουμε σε λεπτομέρειες αλλά όντως έχουν ένα κοινό παρελθόν. Είναι και οι βιντεοταινίες που παίζουν συνέχεια και τον δείχνουν «εν δράσει». Για μας ο Πακότε είναι το αρχέτυπο του «απρόθυμου ήρωα». Είχε κάποτε επαναστατήσει αλλά δεν το θέλει πια αυτό. Αλλάζει το όνομα του αλλά μετά αλλάζει η κατάσταση και πρέπει να γίνει και πάλι ο Πακότε. Έχει κι αυτός ένα παρελθόν βίας. Είναι κι αυτός κομμάτι του υπόλοιπου χωριού, όπως και ο Λούνγκα.

Έντονη και η παρουσία της μαύρης κοινότητας, Η μητριάρχης μαύρη, ο δάσκαλος μαύρος.
Δεν είναι σύνηθες να βλέπει κανείς μαύρους στο σερτάο, τη βραζιλιάνικη ενδοχώρα, γιατί όταν τους έφεραν από την Αφρική σκλάβους δούλευαν στις φυτείες κοντά στα παράλια, Μόνο οι φυγάδες, όσοι δραπέτευαν κατέληγαν στην ενδοχώρα αι ίδρυαν κοινότητες που στην Βραζιλία τις λέμε Κιλόμπο, Αυτό δεν φαίνεται στην ταινία, αλλά θα μου άρεσε να σκέφτομαι πως το Bacurau ξεκίνησε σαν κιλόμπο. Είναι μια ταινία για η βραζιλιάνικη ιστορία. Όταν θα την δουν οι Βραζιλιάνοι, θα κάνουν αυτή τη σύνδεση.

Τι είναι εντέλει το Bacurau, ένα ουέστερν, ένα θρίλερ ή μια πολιτική ταινία;
Δεν θέλαμε να κάνουμε μια πολιτική ταινία. Θέλαμε να κάνουμε μια ταινία είδους (genre) αλλά κυρίως μια τίμια βραζιλιάνικη ταινία. Μιλώντας όμως για τη βραζιλιάνικη κοινωνία και τις αντιθέσεις της, η ταινία γίνεται πολιτική. Η κοινότητα του Bacurau λέει όχι στην εισβολή των ξέων και αυτόματα η ταινία γίνεται πολιτική. Δεν ξυπνήσαμε όμως ένα πρωί λέγοντας «Θέλω να κάνω μια πολιτική ταινία». Δεν ήταν έτσι. Παρατηρούμε τη βραζιλιάνικη κοινωνία και θεωρήσαμε πως ήταν πολύ ενδιαφέρον και παραγωγικό να ανακατέψουμε όλα αυτά τα στοιχεία και τις συμβάσεις των ταινιών ουέστερν. Υπάρχου πάρα πολλά πολιτικά ουέστερν. Παράλληλα υπάρχουν και πολλά ουέστερν που παρουσιάζουν τους αμερικάνους ως εισβολείς. Ήταν και τα ρεβιζιονιστικά ουέστερν του 70, οι ταινίες του Κορμπούτσι και του Λεόνε που σατίριζαν αλλά ταυτόχρονα σεβόντουσαν τη φόρμα.

Σας αρέσουν τα ουέστερν;
Τα λατρεύω.

Τα ουέστερν έπαιζαν πάντα με την έννοια του ορίου, της συνοριακής γραμμής. Το σερτάο είναι το αντίστοιχο της Άγριας Δυσης για τη Βραζιλία;
Μπορεί να το πει κανείς αυτό. Το σερτάο, στα βορειοανατολικά  της χώρας, είναι μια δύσκολη περιοχή, δεν υπάρχει αρκετό νερό, οι άνθρωποι εκεί περνάν δύσκολα. Είμαστε μια μεγάλη χώρα, έχουμε τεχνογνωσία, αυτό το πρόβλημα με το νερό θα μπορούσε να είχε λυθεί εδώ και πολλά χρόνια. Καταφέρνεις πολλά όμως με τον έλεγχο του νερού. Γιατί να το δώσεις δωρεάν αν μπορείς να το πουλήσεις;

Παντού η ιδιωτικοποίηση του νερού; Αμερικάνοι λοιπόν, μαζί με Γερμανούς, επιτίθενται στην κοινότητα.
Και Άγγλοι. Δεν είναι μόνο Αμερικάνοι. Άνθρωποι από το Βόρειο Ημισφαίριο που εκπροσωπούν την Κουλτούρα των Όπλων. Που υπάρχει παντού στον κόσμο.

Έχει να κάνε με τη συνεργασία Αμερικάνων και Γερμανών μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο;
Θα μπορούσε να το ερμηνεύσει κάποιος έτσι, αλλά και αλλιώς. Δεν θέλαμε να γράψουμε κάτι που θα επιδεχόταν μόνο μία ερμηνεία. Γι αυτό υπάρχει η τέχνη, για να προσεγγίζεις κάτι από πολλές πλευρές.

Το τελευταίο πλάνο είναι πολύ δυνατό και δεν μπορεί να αποφύγει κανείς τον παραλληλισμό με την φασιστική ιδεολογία του Μπολσονάρου. Το γράψατε αυτό μετά την εκλογή του ή ήταν προφητικό;
Συνέβη κάτι μαγικό. Δεν μπορώ να το εξηγήσω. Είναι πολύ δυνατές οι ομοιότητες. Αυτό συνέβη επειδή κοιτάγαμε προς τα πίσω, την ιστορία, και παρατηρούσαμε την κοινωνία. Το ξαναλέω, το σενάριο είχε όλο γραφτεί από πριν. Όταν το τελειώσαμε, ο Μπολσονάρου ήταν ακόμα ένα αστείο. Όταν αρχίσαμε το μοντάζ πιστεύαμε πως δεν υπήρχε καμία πιθανότητα να βγει πρόεδρος ο Μπολσονάρου. Ακόμα δεν μπορώ να το πιστέψω πως έγινε.

Μαγεία. Να ξαναπώ πω η τελευταία σκηνή ήταν πολύ πολύ δυνατή.
(spoilier) Ναι, δεν σκοτώνουμε το φασισμό, το αφήνουμε να έρπει κάτω από το έδαφος.

* Διαβάστε την κριτική για την ταινία Τα Γεράκια της Νύχτας (Bacurau)