Συνέχεια από το προηγούμενο

5. Όλη η ομορφιά και η αιματοχυσία της Λόρα Πόιτρας

Στο πρώτο, συγκλονιστικό μέρος του ντοκιμαντέρ το αρχειακό υλικό και οι συνεντεύξεις δένουν σε ένα αξεδιάλυτο σύνολο που με ιλιγγιώδη ταχύτητα δημιουργεί γύρω μας όλο την queer, post punk καλλιτεχνική σκηνή της Νέας Υόρκης στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και το ’80 και την τραγωδία του AIDS που σήμανε και το τέλος της. Στο δεύτερο ξεδιπλώνεται η ακτιβιστική δράση ενάντια στο σκάνδαλο της φαρμακοβιομηχανίας Σάκλερ, που εμπορευόταν οπιούχα σκευάσματα.

Ποια η σχέση μεταξύ των δύο; Η Ναν Γκόλντιν, εικαστική καλλιτέχνης που από μικρή βούτηξε στα βαθιά και βγήκε πάλι στην επιφάνεια καταφέρνοντας μια σημαντική νίκη ενάντια σε έναν οικονομικό κολοσσό. Μια «self hating Jew» που τιμάει την ιστορία της μέχρι σήμερα.

4. Το τέρας του Χιροκάζου Κόρε-έντα

Ο ανατόμος της παιδικής ηλικίας σε ένα ακόμα δράμα με πρωταγωνιστή το καταπληκτικό του σενάριο που ξετυλίγεται σπειροειδώς και εκπλήσσει με τις συνεχείς ανατροπές του. Ό,τι έχουμε καταλάβει πριν το διάλειμμα ανατρέπεται μετά. Γιατί η μία, η μεγάλη πραγματικότητα είναι φτιαγμένη από όλα τα θραύσματα της πραγματικότητας που αντιλαμβάνεται ο καθένας.

Χώρος τέλεσης του δράματος είναι ένα σχολικό συγκρότημα, όπως και σε μια άλλη πολύ ενδιαφέρουσα ταινία της φετινής σοδειάς, το Στο γραφείο των Καθηγητών του Ιλκέρ Τσακάτ. Η σχολική καθημερινότητα και πάλι, τα προβλήματα που δημιουργούνται και η δύσκολη επίλυση της, οι συγκρούσεις και οι μικρές τραγωδίες συνθέτουν τον καμβά της δυσλειτουργικότητας της σχολικής μονάδας, όπου εκπαιδευτικοί και μαθητές μοιάζουν να είναι αντίστοιχα τα άσπρα και τα μαύρα πιόνια της σκακιέρας.

3. Σεντ Όμερ της Αλίς Ντιόπ

Θα μπορούσε να χαρακτηρίσεις κάποιος την ταινία «δικαστικό δράμα», καθώς εξελίσσεται σχεδόν σε όλη της τη διάρκεια μέσα σε μια δικαστική αίθουσα. Αλλά αυτό είναι πολύ λίγο. Κάτι δικάζεται σε αυτή την ταινία, αλλά το επίδικο δεν είναι η πρωταγωνίστρια και η πράξη της: βρεφοκτονία.

Αυτό που δικάζεται είναι η γυναικεία φύση, η Χίμαιρα, η Μήδεια ή ό,τι άλλα ονόματα έχει πάρει μέσα στους αιώνες. Η γυναίκα που πρέπει να υποτάσσεται, να υπακούει, να αναλαμβάνει με επιτυχία ρόλους,  να ενοχοποιεί την επιλόχεια κατάθλιψη. Και μαζί της δικάζεται και η αποικιοκρατία, που φέρνει τις νέες γυναίκες στην Ευρώπη όμηρους ενός ξένου πολιτισμού που κι αυτός, με τη σειρά του, θα τις δικάσει.

Η Ανατομία μιας πτώσης της Ζυστίν Τριέ έχει κι αυτή στο κέντρο τη γυναίκα που δικάζεται, από άλλη όμως οπτική γωνία, Θα μείνει στην κινηματογραφική ιστορία αν όχι για κάτι άλλο για τη συζήτηση που καταλήγει σε άγριο καβαλιστικό καβγά ανάμεσα στους δυο συζύγους, όταν ο άντρας κατηγορεί τη γυναίκα για τη δική του ανικανότητα. Και οι κατηγορίες αυτές συνεχίζονται στην αίθουσα του δικαστηρίου, όταν η γυναίκα καλείται να απολογηθεί για την επιτυχία της, ωσάν αυτό να ήταν το μεγάλο της έγκλημα.

Ό,τι και να κάνει μια γυναίκα, πετυχημένη ή αποτυχημένη, είναι πάντα κατηγορούμενη για την «δολοφονία» των παιδιών ή του συντρόφου της.

2. Πράσινα σύνορα της Ανιέσκα Χόλαντ

Στα σύνορα του κόσμου τούτου γράφεται η τραγική ιστορία της ανθρωπότητας. Στα πράσινα δάση μεταξύ Πολωνίας και Λευκορωσίας οι άμοιροι, οι χωρίς μοίρα, χωρίς δικαιώματα, χωρίς προοπτικές, μεταφέρονται σαν μπόγοι ένθεν κακείθεν των νοητών γραμμών, στο όνομα της Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και της Συνθήκης Σένγκεν. Οι συνοριοφύλακες αποκτηνώνονται, και μαζί τους και η κοινή γνώμη, η «σιωπηρή» πλειοψηφία που όζει μικροψυχιάς και μίσους. Υπάρχουν όμως και κάποιοι άνθρωποι που κάνουν τη διαφορά, που το παλεύουν.

Ασπρόμαυρη φωτογραφία με σκληρές γραμμοσκιάσεις, βίαιες σκηνές που σου σηκώνεται η τρίχα -η αλήθεια πονάει- και στο βάθος ελπίδα. Που πεθαίνει πάντα τελευταία.

1. Τα πνεύματα του Ινισέριν του Μάρτιν ΜακΝτόνα

«Κακό χωριό τα λίγα σπίτια» θα μπορούσε να είναι ο τίτλος στα ελληνικά. Ποτέ δεν αποδόθηκε με τόσο λυρισμό και πρωτοτυπία η πλήξη, ποτέ δεν εξερευνήθηκε έτσι η ανάγκη να κάνει κάποιος κάτι που θα τον βγάλει από τον μύλο της καθημερινότητας και θα τον κάνει ξεχωριστό, θα τον βοηθήσει να αφήσει ένα αποτύπωμα. Κι ας θυσιάσει γι αυτό τον καλύτερο του φίλο, που είναι πια βαρετός.

Βαρετός. Και βλάκας. Αλλά καλόψυχος. Τί ζυγίζει περισσότερο στην πλάστιγγα;

Το ευρηματικό σενάριο του ΜακΝτόνα πατάει πάνω στις ερμηνείες της χρονιάς. Κόλιν Φαρέλ και Μπρένταν Γκλίσον απογειώνουν μια ταινία που φέρνει εικόνες και ήχους από την Ιρλανδία, μαζί με τα πνεύματα (banshees) που κυκλοφορούν ανάμεσα μας και προσπαθούν να ορίσουν τη μοίρα μας.

Και μια τελευταία...

Όταν είδα τα Πεσμένα φύλλα του Καουρισμάκι περίμενα μια τρυφερή ιστορία αγάπης ανάμεσα σε δύο απόκληρους και απογοητεύτηκα από ένα υπεραπλουστευμένο σενάριο με πολλά κλισέ. Γι’ αυτό και δεν την έβαλα σ’ αυτή τη λίστα. Όσο όμως πέρναγαν οι ώρες και τη σκεφτόμουνα, όχι τις σκηνές ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές αλλά όλες τις υπόλοιπες, ανακάλυψα πως πρόκειται για την πιο σκληρή μαύρη κωμωδία της χρονιάς, με τόνους σαρκασμού, που αποτυπώνει εξαιρετικά εύστοχα το σήμερα της Γηραιάς Ηπείρου. Ένα μεγάλο μπράβο στον σκηνοθέτη που μας έβγαλε τη γλώσσα με τόσο έξυπνο τρόπο.