Ξεχωρίζουμε το "Μου λείπεις", το "Τρυφερέ μου Ταυρομάχε", το "Τραγούδι χωρίς Όνομα" και την ταινία που ανοίγει σήμερα το πρόγραμμα, το καταπληκτικό

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα (2020)

Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της μεξικάνας, Φερνάντα Βαλάντες, πήρε το Βραβείο Κοινού στο φεστιβαλ Sundance το 2020, κέρδισε τις εντυπώσεις και τον Χρυσό Αλέξανδρο στο διαδικτυακό 61^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Η ταινία έχει ως θέμα μια ιστορία άγνωστη εν πολλοίς σε εμάς που βρισκόμαστε από αυτή την πλευρά του Ατλαντικού, που έχει στιγματίσει όμως τις κοινωνίες της Κεντρικής Αμερικής την τελευταία δεκαετία.

Τα σύνορα ανάμεσα στο Μεξικό και της Η.Π.Α. είναι αυτή τη στιγμή το χειρότερο μέρος που μπορεί να βρεθεί κανείς στη γη. Μια κόλαση που κάνει πολλές εμπόλεμες ζώνες να μοιάζουν με παιδική χαρά. χαρά. Χιλιάδες άνθρωποι συρρέουν καθημερινά προσπαθώντας να περάσουν στις ΗΠΑ, ενώ ένας τεράστιος τοίχος έχει ορθωθεί σε μήκος 700 χιλιομέτρων για να εμποδίζει την είσοδο τους στις άνυδρες εκτάσεις του Τέξας και της Αριζόνα. Από τότε που μετέφεραν εκεί τις δραστηριότητες τους τα κολομβιανά ναρκοκαρτέλ, τα βόρεια σύνορα του Μεξικού είναι μια τεράστια ζώνης ανομίας όπου βασιλεύουν αντίπαλες ναρκοσυμμορίες και σε καθημερινή βάση άνθρωποι εξαφανίζονται και δολοφονούνται. Το εφιαλτικό σκηνικό περιγράφει η ταινία Σικάριο, ενώ στο φετινό 23^ο Φεστιβαλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συμμετέχουν στο διεθνές διαγωνιστικό οι Λουτσαδόρας, με θέμα την οργάνωση των γυναικών της συνοριακής πόλης Θιουδαδ Χουάρς, γνωστής για τα υψηλότερα ποσοστά γυναικοκτονιών – ναι, ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΩΝ – στον κόσμο.

Η σκηνοθέτιδα μαζί με τη φίλη και συμπαραγωγό Αστρίδ Ροντέρο, έκαναν εκτεταμένες επιτόπιες έρευνες στη  περιοχή μετά τις μαζικές δολοφονίες μεταναστών από την ομάδα «Λος Θέτας» , την πιο επικίνδυνη ομάδα ναρκομαφιόζων γκάνγκστερ, στο Σαν Φερνάντο το  2011 και 2012.

Το σενάριο που συνυπογράφει η Ροντέρο, είναι βασισμένο σε ιστορίες ανθρώπων που συνάντησαν εκεί.  Σε μια περιοχή όπου, όπως δηλώνουν και οι ίδιες, η πραγματικότητα ξεπερνάει κάθε μυθοπλασία, γυρίζουν μια ταινία άξια απόγονο του πολιτικού κινηματογράφου που άνθισε στη Λατινική Αμερική τη δεκαετία του ’70, που μας ξαφνιάζει ταυτόχρονα για την εικαστική της αρτιότητα και επινοητικότητα.

Πρωταγωνίστρια είναι η Μαγδαλένα, μια αγρότισσα σε μια επαρχία του Μεξικού, της οποίας ο γιος παίρνει μαζί με τον καλύτερο του φίλο το λεωφορείο για το βορρά, για να περάσει τα σύνορα. Και μετά εξαφανίζονται. Η Μαγδαλένα πηγαίνει με την Ολίβια, τη μητέρα του άλλου αγοριού στο αστυνομικό τμήμα, όπου ένας υπάλληλος του οποίου το πρόσωπο δεν βλέπουμε ποτέ τους δείχνει φωτογραφίες πτωμάτων που τους έχουν στείλει και η Ολίβια αναγνωρίζει το γιο της. Η Μαγδαλένα, παρά τις συμβουλές όλων των οικείων της, αποφασίζει να ταξιδέψει μέχρι τα σύνορα για να βρει το παιδί της.

Με την κάμερα στραμμένη στο πρόσωπο της μάνας, καταγράφοντας την αγωνία και τον πόνο της, η ταινία μας ξεναγεί στη δυστοπία της μεξικανικής παραμεθορίου. Ανάλγητοι υπάλληλοι, εξουθενωμένοι εθελοντές που προσπαθούν να παλέψουν με το τέρας βοηθώντας γυναίκες σαν τη Μαγδαλένα, που ψάχνουν να μάθουν τη μοίρα των αγαπημένων τους.

Η βία είναι έκδηλη παντού, όλοι όσοι προσπαθούν να τις δώσουν πληροφορίες είναι γεμάτοι φόβο και συμπεριφέρονται λες και συνωμοτούν, λες και είναι η ίδια η ζωή που συνωμοτεί ενάντια στο θάνατο. Η Μαγδαλένα συναντάει έναν νεαρό που έχει μόλις απελαθεί από τις ΗΠΑ και ενώνουν τις λιγοστές τους δυνάμεις. Ο Ρίγο θέλει να γυρίσει στο χωριό του και να βρει την οικογένεια του και η Μαγδαλένα έναν επιζήσαντα επιβάτη του λεωφορείου στο οποίο επέβαινε ο γιος της,  έναν ιθαγενή που ζει στην ίδια περιοχή. Όσοι συναντούν τους αποτρέπουν από το να συνεχίσουν το δρόμο τους, αλλά η λαχτάρα κι ο πόνος της απώλειας οδηγούν τα βήματα της Μαγδαλένα μέχρι το τέλος. Που θα είναι αναπάντεχο, αδιανόητο και επώδυνο. Γιατί είπαμε, η ζωή εκεί ξεπερνάει τη φαντασία.

Μια ταινία δρόμου που στην αρχή ακολουθεί ντοκιμαντερίστικες νόρμες αλλά σύντομα παίρνει άλλη πορεία. Η κάμερα μας ξεναγεί στα αφιλόξενα και μυστηριακά τοπία της μεξικάνικης ερήμου, όπου η φύση αποτυπώνεται μέσα στην απεραντοσύνη και την ησυχία της. Όμως σε κάθε πλάνο των κάκτων, της λίμνης, σε κάθε απόκοσμη εικόνα λουσμένη στο φως του δειλινού, είναι φανερό πως παραμονεύει ο κίνδυνος, που ορισμένες φορές παίρνει τις διαστάσεις δαίμονα.

Η διευθύντρια φωτογραφίας Κλαούντια Μπεσερίλ Μπούλος συμπληρώνει αυτή τη δυναμική γυναικεία τριπλέτα κινηματογραφώντας μια «εκφραστική φύση» που βάζει τον θεατή μέσα στην ιστορία, τον αφήνει να καταλάβει ο ίδιος τι συμβαίνει. «Όσο πιο ξεκάθαρα δείχναμε την κατάσταση, τόσο απομακρυνόμαστε  από τον ψυχισμό της πρωταγωνίστριας μας. Και θέλαμε ο θεατής να ταυτιστεί, να καταλάβει μόνος του που οδηγούσε το ταξίδι της Μαγδαλένα».

Και ο στόχος –στον στρατευμένο κινηματογράφο - είναι η συναισθηματική ταύτιση. Οι τρεις μεξικάνες κινηματογραφίστριες, μαζί με άλλους συναδέλφους τους, λένε ένα τεράστιο ΒASTA YA (ΑΡΚΕΤΑ ΠΙΑ) στην ανεξέλεγκτη βία, σκαλίζοντας ιστορίες που το μεξικάνικο κράτος θέλει θαμμένες κάτω από την άμμο της ερήμου, μαζί με τους σκελετούς χιλιάδων ανθρώπων και από τις δυο μεριές των συνόρων. Είναι κρίμα που τέτοιες ταινίες ,που γυρίζονται με κόπο και με τους συντελεστές να παλεύουν χρόνια  να βρουν χρηματοδότηση, μένουν εγκλωβισμένες στα πλαίσια των φεστιβάλ και δεν φτάνουν σε ένα ευρύτερο κοινό. (μέχρι στιγμής η ταινία δεν έχει βρει διανομέα στην Ελλάδα.) Από σήμερα είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να τη δούμε στη μεγάλη οθόνη!