Μια καινούργια εβδομάδα ξεκίνησε χθες. Το σαββατοκύριακο ο καιρός ήταν τόσο όμορφος. Πήγα διάφορες περπατητές βόλτες και παντού υπήρχε κόσμος. Χαρούμενος κόσμος. Για λίγη ώρα ίσως ξένοιαστος κόσμος. Οι περισσότεροι με ένα καφέ στο χέρι και με την μάσκα χαμηλωμένη ή στο χέρι.

Ακόμα δεν μπορώ να συνηθίσω το θέαμα με τις μάσκες. Κάτι παραπάνω από 1 χρόνο τώρα (αν και οι μάσκες ήρθαν πολύ αργότερα). Υπάρχουν στιγμές που βλέπω όλο αυτό το κόσμο με τις μάσκες και προσπαθώ να καταλάβω τι έχει συμβεί. Είμαι σίγουρη ότι έχει συμβεί σε όλους σας. Είναι σαν να παίζουμε σε ταινία.

Όσοι έχουν μέσα κοινωνικής δικτύωσης ξέρουν ότι υπάρχει μια λειτουργία που λέγεται «αναμνήσεις». Για εμένα αυτή η λειτουργία τον τελευταίο χρόνο έχει πάρει άλλο νόημα. Βλέπω που βρισκόμουν 2 ή 3 χρόνια πριν, τι σκεφτόμουν και τίποτα δεν προμήνυε αυτή την αλλαγή ζωής. Ποιος να φανταζόταν πριν 2 χρόνια όλη αυτή τη κατάσταση που ζούμε σήμερα. Να μετράμε νεκρούς, να φοβόμαστε να πλησιάσουμε ο ένας τον άλλον, να μην μπορούμε να ζήσουμε κάποια αυτονόητα όπως το να κάτσουμε να φάμε με φίλους μας σε ένα ταβερνάκι, να μετράμε χιλιομετρικές αποστάσεις, να στέλνουμε μηνύματα για να λέμε τι θα κάνουμε και που πάμε, να τρέχουμε να γυρίσουμε πίσω σπίτι μας μια συγκεκριμένη ώρα, να μην μπορούμε να πάμε ένα μικρό ταξίδι, τα παιδιά εδώ και σχεδόν 1 χρόνο να κάνουν μάθημα από έναν υπολογιστή, άνθρωποι χιλιάδες χωρίς δουλειά, να μην μπορούμε να πάμε ένα σινεμά, να μην μπορούμε να προγραμματίσουμε τίποτα. Όλα σε αναστολή.

Η λέξη λοκντάουν είναι αυτή που έχει χρησιμοποιηθεί όσο καμία άλλη τον τελευταίο χρόνο. Εδώ και 13 μήνες σε μια μπερδεμένη κατάσταση λοκντάουν.
Βαφτίσαμε ελληνική τη λέξη λοκντάουν, γιατί τι θα λέμε; Εγκλεισμός;  Η κυριολεξία όμως είναι ο εγκλεισμός και όχι το λοκντάουν.
Η σημειολογία της λέξης «εγκλεισμός» είναι πάντα αρνητική. Περιλαμβάνει την απομόνωση, την μοναξιά, την απομάκρυνση, την έλλειψη του άλλου, την απομάκρυνση από την κανονική καθημερινή ζωή και τις δραστηριότητες της, τον χωροταξικό περιορισμό, τον περιορισμό σχέσεων και λειτουργιών ζωής, το συναίσθημα ασφυξίας.

Αυτό συνήθως συμβαίνει σε δύο περιπτώσεις: για να προστατευθεί ο ίδιος ο έγκλειστος και η κοινωνία από αυτόν. Επί πανδημίας συμβαίνουν ακριβώς αυτά τα δύο. Ας μην βαφτίζουμε όμως τον εγκλεισμό σε λοκντάουν για να ακούγεται αλλιώς.

Οι ζωές μας έρμαια αποφάσεων για «το καλό μας». Οι μισοί πολίτες να φοβούνται πάρα πολύ και να επιτίθενται σε αυτούς που δεν τηρούν τα μέτρα. Αυτό που επίσης ζούμε τον τελευταίο χρόνο είναι ο απόλυτος κοινωνικός διχασμός. Νιώθω πάρα πολύ κουρασμένη για να αποδώσω ξανά ευθύνες σε κυβερνητικούς χειρισμούς που έχουν οδηγήσει τους πολίτες σε μια πολύ μεγάλη ανασφάλεια, για αυτά που έπρεπε να έχουν γίνει και φυσικά δεν έχουν γίνει, αλλά όλη η ευθύνη να μετατρέπεται μόνο σε ατομική και συγχρόνως ένα επικοινωνιακό χάος που θα τρέλαινε και τον πιο συγκροτημένο ψυχικά άνθρωπο. Δυστυχώς μόνο να παρατηρώ μπορώ πια. Η επιθετικότητα έχει αυξηθεί πάρα πολύ. Η παρατήρηση αυτή είναι εμπειρική με την έννοια ότι δεν έχω στατιστικά. Μόνο την προηγούμενη εβδομάδα έλαβαν χώρα 3 άκρως παράλογα εγκλήματα.

Οι δημόσιες δομές ψυχικής υγείας έχουν σχεδόν εξαφανισθεί. Ζούμε τον απόλυτο παραλογισμό του να έχει δοθεί σημασία μόνο στη σωματική υγεία και να έχει απόλυτα παραγκωνισθεί η ψυχική.

Ποιος το φανταζόταν όλο αυτό; Κανείς νομίζω.

Εμείς οι ειδικοί έχουμε παρομοιάσει όλο αυτό που ζούμε με μια διεργασία πένθους, ενός ψυχολογικού πένθους, της απώλειας της κανονικότητάς μας.  
Ένα πένθος έχει συνήθως 5 στάδια. Στην αρχή είναι η άρνηση, αδυνατούμε να πιστέψουμε ότι αυτό έχει συμβεί. Μετά ακολουθεί ο θυμός και ένα τεράστιο γιατί πλανάται καθώς και μια μη αποδοχή της κατάστασης. Το επόμενο στάδιο είναι αυτό της κατάθλιψης και της αποσύνδεσης, όπου είναι σαν να αφηνόμαστε με ένα αβοήθητο συναίσθημα σε αυτό που συμβαίνει και με ένα συνεχές συναίσθημα κούρασης. Αν καταφέρουμε να το περάσουμε αυτό το στάδιο, μπαίνουνε στο στάδιο του εσωτερικού διαλόγου και διαπραγμάτευσης όπου αρχίζουμε και επικοινωνούμε λίγο πιο ουσιαστικά και παραπάνω και με εμάς αλλά και με τους άλλους και προσπαθούμε να δώσουμε νόημα σε όλο αυτό που μας έχει συμβεί. Το τελευταίο στάδιο και φυσικά το επιθυμητό είναι αυτό της αποδοχής, όπου τότε μόνο μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε με επιλογές «την επόμενη μέρα», και να αρχίζουμε να δημιουργούμε χώρο για καινούργιες καταστάσεις και συνθήκες.

Θα ήθελα να σας εξομολογηθώ ότι εγώ αυτά τα 5 στάδια τα έχω περάσει τουλάχιστον 4 φορές τον τελευταίο χρόνο. Υπάρχουν στιγμές που τα περνάω και μέσα στην ίδια εβδομάδα. Αν έχετε νιώσει το ίδιο μην ανησυχείτε. Δεν υπάρχει ιδανική συναισθηματική διαδρομή για αυτά όλα που ζούμε. Δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε μόνο τι καλό θα βγει από αυτή την ιστορία. Ίσως να πρέπει να παραδεχτούμε ότι τα άσχημα μάλλον θα είναι περισσότερα και θα πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε με όλα αυτά τα τραύματα που έχουν δημιουργηθεί.
Ζούμε την εποχή των επιβαλλόμενων «θετικών συναισθημάτων», αλλά έχουμε ξεχάσει σχεδόν να αισθανόμαστε. Και όταν ξεχνάμε να αισθανόμαστε συνήθως αρχίζει και αισθάνεται το σώμα μας μέσα από ψυχοσωματικές ασθένειες.

Φοβάμαι πάρα πολύ για τα παιδιά μας.  Ακόμα και ως ειδικός προσπαθώ να αναρρωτηθω και να καταλάβω πως θα βγουν ψυχολογικά από όλη αυτή την ιστορία. Παιδιά σε πολύ σημαντική ηλικία για την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων είναι σχεδόν 1 χρόνο εκτός κοινωνικών δραστηριοτήτων. Έχουν αντικατασταθεί οι σχέσεις με οθόνες. Ενώ θα έπρεπε να προσπαθούμε να διδάξουμε στα παιδιά μας πως να πλησιάζουν τώρα τους μαθαίνουμε να απομακρύνονται.

Επίσης υπάρχει μια πολύ σημαντική έννοια αυτή του διαγεννεολογικού τραύματος. Όταν υπάρχει τραύμα -και όλο αυτό που ζούμε είναι ξεκάθαρα μια τραυματική εμπειρία- τίθεται στο προσκήνιο και η διαγενεακή μετάδοση του, δηλαδή οι συνέπειες που υφίσταται η επόμενη γενιά από το τραύμα της προηγούμενης. Στην περίπτωση αυτή ιδιαίτερη σημασία έχει το θέμα της ευθύνης και της ενοχής, δηλαδή το κατά πόσο η πρώτη γενιά είχε παθητική ή ενεργητική συμμετοχή στην διαμόρφωση του τραύματος.

Το παρών κείμενο, δεν έχει λύσεις. Ήταν πιο πολύ μια δική μου ανάγκη να μοιραστώ μαζί σας κάποια πιο δύσκολα μου συναισθήματα.

Ναι και εμείς οι ειδικοί ψυχικής υγείας έχουμε ευάλωτα κομμάτια και περνάμε και δύσκολα. Η δική μου έμμεση παρότρυνση θα μπορούσε να είναι να μην ντρέπεστε για τα αρνητικά σας συναισθήματα. Και μακάρι να υπάρχει κάποιος άνθρωπος γύρω σας που θα μπορούσατε να τα μοιραστείτε μαζί του.

Ας επιτρέψουμε στον εαυτό μας να νιώσει την κούραση, την σύγχυση, την ανασφάλεια, την απόγνωση, το θυμό και την γκρίνια μας.