Στις 17 Σεπτεμβρίου, στην Τεχνόπολη, θα απολαύσουμε μια βραδιά-αφιέρωμα στα μεγάλα τραγούδια του αξέχαστου δημιουργού, με κεντρικούς ερμηνευτές τον Γιάννη Κότσιρα και τον Χρήστο Θηβαίο, ενώ κοντά τους θα βρεθεί και η Βίκυ Καρατζόγλου. «Το πιο όμορφο απ’ όλα», όπως τιτλοφορείται η συναυλία, είναι ένα απάνθισμα από τα πιο αγαπημένα στο κοινό τραγούδια του, οι πιο διαχρονικές συνθέσεις του, όσες μας συντρόφευσαν, μας συντροφεύουν και θα μας συντροφεύουν πάντα.

Αυτή είναι η ολοζώντανη μουσική κληρονομιά του. Ωστόσο, υπάρχει και η «παράλληλη παρακαταθήκη» του. Από την πρώτη εποχή της δισκογραφίας του μέχρι και τα ώριμα χρόνια του, ο σπουδαίος δημιουργός, μέσα από ένα σημαντικό αριθμό συνεντεύξεων στον Τύπο -έντυπο και διαδικτυακό-, στο ραδιόφωνο αλλά και την τηλεόραση, εκφράστηκε με θάρρος και ειλικρίνεια για την τέχνη, τη ζωή, την Ελλάδα και τον κόσμο, με γνώση και επίγνωση, με όραμα και ρεαλισμό.

Πολλές από τις απόψεις και τις δημόσια εκπεφρασμένες θέσεις του όχι μόνο παραμένουν επίκαιρες, αλλά δίνουν και απαντήσεις σε πολλά από τα ερωτήματα που μας απασχολούν σήμερα -και που πιθανότατα θα μας απασχολούν και αύριο.

Αυτός είναι ο διαχρονικός Θάνος Μικρούτσικος μέσα από τις λέξεις του. Πολύτιμος και ακριβός, μα πάνω απ’ όλα απολύτως παρών, όσο και μέσα από τα τραγούδια του.

Τι πολίτευμα έχει σήμερα η Ελλάδα;
(Λάκης Λαζόπουλος, Buat Αλ Κάιντα, ALPHA, 2007)

Έχουμε γράψει ένα τραγούδι οι δυο μας για την παράσταση «Η Κυριακή των παπουτσιών», το οποίο, αν θυμάσαι τους στίχους, εξηγεί αυτό το πολίτευμα. Οι στίχοι αναφέρουν: «Απ' τη δικτατορία του προφανούς, ως τη δικτατορία του αφανούς». Απ’ τη δικτατορία του προφανούς του ’67, στη δικτατορία του τηλεοπτικού αφανούς, της τηλεοπτικής, δηλαδή, δημοκρατίας. Αυτό έχουμε: τηλεοπτική δημοκρατία, με όλους να παίζουν τους ρόλους τους.

[…] Έχουµε ένα σύστηµα που παράγει αδικία και βαρβαρότητα. Ποια είναι τα πράγµατα που το βοηθούν να εµπεδώνει τη λειτουργία του; Κατ' αρχάς τα Mέσα Mαζικής Eνηµέρωσης, µε ελάχιστες εξαιρέσεις. Αν δεν υπήρχε αυτό, φυσικά θα είχαν βρει κάτι άλλο, αλλά δε θα µπορούσε να συνεχίσει να λειτουργεί έτσι. (στις Βίκυ Αναγνωστοπούλου και Σοφία Κοζανίδου, Musicity.gr, 2016)

Είχατε πει σε μια παλιότερη συνέντευξη: «Είμαι από τους λίγους που μπορούν ακόμη να κατεβαίνουν με το πιάνο τους στα Προπύλαια και να διαμαρτύρονται για πράγματα που συμβαίνουν». Σήμερα έχετε λόγους να κατεβείτε στα Προπύλαια;
(Νίκος Χατζηνικολάου, Ενώπιος Ενωπίω, MEGA, 1996)

Κοιτάξτε, για λόγους ξεκάθαρα συγκυριακούς δεν θα μπορούσα να το κάνω αυτόν τον καιρό, αλλά ότι υπάρχουν λόγοι, υπάρχουν. Με ενοχλεί ό,τι ενοχλεί σχεδόν όλο τον κόσμο. Με ενοχλεί μια ρατσιστική αντίληψη που υπάρχει διάχυτη και εκπορεύεται από παντού για πολλές μειονότητες που υπάρχουν στην κοινωνική μας ζωή. Με ενοχλεί μία τάση για αστυνόμευση της ζωής μας γενικότερα, όπως αυτή επικρατεί στις μεγάλες ευρωπαϊκές και παγκόσμιες μητροπόλεις. Με ενοχλούν όλα αυτά τα φαινόμενα για τα οποία θα μπορούσα να διαμαρτυρηθώ.

Μνημόνιο - φτώχεια - πολιτικές κόντρες - Χρυσή Αυγή… Ο καλλιτέχνης τι θέση παίρνει; Δικαιούται να μιλά; Να επηρεάζει κόσμο; Η μήπως πρέπει να σιωπά;
(Άκης Σακισλόγλου, Parallaximag.gr, 2014)

Δεν είναι εύκολο να σας απαντήσω. Εγώ πάντα ήμουν υπέρ τού να μιλάει ο καλλιτέχνης, ακόμα και αν μερικές φορές δεν ήταν απόλυτα σίγουρος για μερικά πράγματα. Πρέπει κανείς να εκτίθεται, δεν δικαιούται να σιωπά, ειδικότερα όταν έχουμε αυτήν την καταστροφή της συντριπτικής πλειοψηφίας τους ελληνικού λαού. Τώρα, σε ό,τι αφορά στο μνημόνιο, η θέση μου είναι δεδομένη από τον Μάιο του 2010. Οδηγηθήκαμε και είμαστε στην καταστροφή και πρέπει να φύγουμε αμέσως από αυτό, αν θέλουμε να υπάρχει μετά από μερικά χρόνια η ελπίδα της ανάκαμψης. Μέσα από τα μνημόνια, δεν υπάρχει ελπίδα. Σε ό,τι αφορά στη Χρυσή Αυγή, η θέση μου ως πολίτη με αριστερή ιδεολογία, παρότι και αυτό χρειάζεται επαναπροσδιορισμό -το λέω γιατί ανήκω στην αριστερά-, ήταν πάντα εναντίον της ακροδεξιάς. Αλλά στο πολιτικό σύστημα, η ακροδεξιά ήταν πάντα ένα κομμάτι του και το αστικό κοινοβουλευτικό σύστημα σηκώνει και αυτό. Εδώ όμως δεν πρόκειται για αυτό. Αυτοί που αποτελούν τον πυρήνα της Χρυσής Αυγής είναι ναζιστές και εδώ είμαι κάθετος: ο ναζισμός αποβλήθηκε από όλες τις πολιτισμένες κοινωνίες στη δεκαετία του 1940 όταν οι ναζιστές σκότωσαν 12 εκατομμύρια Ευρωπαίους και κυρίως Εβραίους και κομμουνιστές, στους θαλάμους αερίων. Είναι η ιστορία του πιο οργανωμένου εγκλήματος που έγινε ποτέ στην ανθρωπότητα και δεν έχει καμία θέση ανάμεσά μας. Αν ήταν μια ακροδεξιά θα διαφωνούσα πλήρως, αλλά θα είχε τη θέση της σε μια δημοκρατία. Πρόκειται όμως για έναν πυρήνα νεοναζιστών και ένα μεγάλο κομμάτι που τους ακολούθησε λόγω χαμηλής πολιτικής συνείδησης και άλλων αιτίων.

[…] Κάθε γενιά -όπως η γενιά του ’20, του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, η γενιά της δεκαετίας του ’60, του Πολυτεχνείου-  έχει τρεις βασικές κατευθύνσεις εντός της. Αρχικά, είναι αυτοί που συνολικά αντιστέκονται σε ένα σύστημα το οποίο αφομοιώνει συνέχεια και με τεράστια δύναμη. Στη δεύτερη ανήκουν όσοι κουράστηκαν, δεν αφομοιώθηκαν, αλλά πήγαν σπίτι (η σιωπή). Σεβαστό, αλλά εγώ θέλω να προσπαθώ να ανήκω στους πρώτους. Και υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία, μεγαλύτερη από τις άλλες δύο, στην οποία ανήκουν οι οργανικοί διανοούμενοι του συστήματος, αυτοί που αφομοιώνονται.

Έχουμε, λοιπόν, τις τρεις αυτές κατηγορίες. Μη μου ζητάς να απολογηθώ για έναν αφομοιωμένο που δεν φωνάζει. Φωνάζει, αλλά υπέρ του συστήματος. Δεν μπορώ, επίσης, να απολογηθώ για έναν άνθρωπο που πήγε σπίτι του, πολύ σοβαρά και με αξιοπρέπεια. Όσον αφορά τους άλλους, ποιος σου είπε ότι δεν μιλάνε; Δεν τους βλέπεις, γιατί δεν τους καλεί κανένας.

Ένας άνθρωπος που αντιστέκεται, σε ένα σύστημα συγκεκριμένο, οφείλει και να ελίσσεται, αν θέλει να βοηθήσει σε μια σειρά πραγμάτων. Πάνω στον ελιγμό, μπορεί να κάνει την υποχώρηση. Φαντάσου τον σαν ένα σχοινοβάτη, που θέλει να κάνει τη διαδρομή στο τεντωμένο σχοινί. Έχεις δει ποτέ εσύ κανένα σχοινοβάτη να μην πέφτει; Εγώ ποτέ. Το ζήτημα είναι να πέσεις, να ξανασηκωθείς και να συνεχίσεις την πορεία. (στον Γιώργο Σαχίνη, Αντιθέσεις, Κρήτη TV, 2014)

Ξεκινήσατε σε µια µεταβατική κοινωνικά εποχή και συµµετείχατε εξίσου στην άνθιση τόσο του καλλιτεχνικού όσο και του κοινωνικού τοπίου. Σήµερα, ποια είναι η θέση του καλλιτέχνη;
(Βίκυ Αναγνωστοπούλου, Ζvoura.gr, 2016)

[…] Αυτή τη στιγµή έχει επικρατήσει µια βαρβαρότητα. Πάντως ακόµα και πριν από την κρίση, σε όλο τον κόσµο η παγκοσµιοποίηση έχει αποφέρει µια τυποποίηση, η οποία είναι θάνατος και στην προσωπική µας ζωή και στην κοινωνική µας ζωή και στην τέχνη. Ένα παράδειγµα είναι ότι µας εθίζουν στο fast food. Σκέφτοµαι, λοιπόν, ένα παραδοσιακό κυριακάτικο φαγητό της γιαγιάς ή της µαµάς πόση διαφορά έχει από το καθηµερινό τυποποιηµένο προβληµατικό φαγητό των fast food. Αυτό γίνεται και στην τέχνη. Αυτό γίνεται παντού. Σε αυτή τη βαρβαρότητα προστίθενται και κάποια στοιχεία, τα οποία ανήκουν στο κοινωνικοπολιτικό πεδίο, αλλά είναι σηµαντικό να τα αναφέρουµε, γιατί µας αφορούν όλους, ανεξαρτήτως της άποψης που έχουµε για το πώς πρέπει να είναι µια κοινωνία.

Τα στοιχεία τα οποία µάλιστα απορρέουν και από τους στυλοβάτες αυτού του συστήµατος και όχι από την αντιπολίτευση ή την αριστερά ή κάποιους οργανωµένους ανθρώπους που θέλουν µια διαφορετική κοινωνία είναι τα εξής: Από το 2008 που κατέρρευσε η Lehman Brothers µέχρι και τα τέλη του 2013, 88 βασικοί µέτοχοι εταιρειών, 88 άνθρωποι κατέχουν όσο πλούτο κατέχουν 3.500.000.000 άνθρωποι στον πλανήτη. Και σκέφτοµαι. Ποιος άνθρωπος που µπορεί να θεωρεί τον εαυτό του δεξιό, αριστερό, κεντρώο µπορεί να δεχτεί αυτή την αριθµητική; Και τι απορρέει από αυτή την τροµακτική αδικία; Απορρέουν όλα όσα ζούµε. Έχουµε λοιπόν µια κοινωνία απίστευτης αδικίας. Αυτή η βαρβαρότητα πού θα καταλήξει; Στο χάος; Σε µια καλυτέρευση µέσα στα χρόνια; ∆εν το ξέρω. Είναι µια βαρβαρότητα που µπορεί αυτή τη στιγµή στην Ελλάδα να υπάρχει µε πολύ µεγάλη ένταση, όµως υπάρχει και στην υπόλοιπη Ευρώπη, για να µην πω σε όλο τον υπόλοιπο κόσµο. Θεωρητικά σηκώνεις τα χέρια ψηλά. Εγώ όµως δεν τα σηκώνω. Και αυτό ισχύει όχι µόνο για τώρα, αλλά πάντα.

Ζούµε σε έναν καπιταλισµό, είναι από τη µάνα του άδικο αυτό το σύστηµα. Όµως µπορεί κάποιος να πει ότι όντως συµβαίνει, αλλά δεν µπορεί να παραχθεί και αλλιώς πλούτος, από τη στιγµή που ο σοσιαλισµός δεν τα κατάφερε. Καµία αντίρρηση. Πρέπει όµως να δεχτείς ότι όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να ζουν σε ανέχεια; Εγώ προσωπικά µπορεί να µην έχω άποψη για το τι πρέπει να κάνουµε, όµως, λίγο πιο κάτω από το σπίτι µου πέτυχα κάποιους πιτσιρικάδες να γράφουν πάνω σε έναν τοίχο και όταν πήγα να τους πω ότι δεν είναι σωστό, αφού είδα τι έγραφαν, έµεινα άγαλµα και τους αγκάλιασα και τους φίλησα. Αυτό που έγραψαν είναι «µόνος σου µπορείς να τρέξεις γρήγορα, µαζί όµως µπορούµε να πάµε µακριά»… Αυτό λοιπόν πιστεύω. Όπως πιστεύω και το «λυπήσου αυτούς που δεν ονειρεύονται», όπως πιστεύω το «ας είµαστε ρεαλιστές, ας κατακτήσουµε το αδύνατο». Αυτά τα τρία προτείνω. Τον τρόπο δεν µπορώ να το βρω εγώ. Εγώ παίζω πιάνο.

[…] Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που με αδικίες προχώρησε την ανθρωπότητα για 100-150 χρόνια, επειδή αύξησε τις παραγωγικές δυνάμεις, αλλά μοίρασε τον πλούτο σε πολύ λίγους, ενώ τον παρήγαγαν οι πολλοί. Μάλιστα, τα τελευταία 20 χρόνια, με τον νεοφιλελευθερισμό στην Ευρώπη, τα «χέρια» γίνονται όλο και λιγότερα. Εγώ, ως αριστερός, θέλω όλα τα παιδιά που γεννιούνται να έχουν το ίδιο σημείο εκκίνησης, αλλά από κει και πέρα, ποιο θα εξελιχθεί καλά και ποιο καλύτερα είναι άλλης τάξεως συζήτηση. (στον Αντώνη Μποσκοΐτη, Lifo.gr, 2019)

[…] Θεωρώ λοιπόν, ότι σε αυτό το σύστημα, που έχουμε, το καπιταλιστικό, δεν αλλάζουν τα πράγματα. Δεν μπορεί να γίνει ελεύθερη η ζωή. Δεν μπορεί να αυτοπραγματωθεί ο άνθρωπος. Να είναι δηλαδή ένας ελεύθερος άνθρωπος που θα έχει μια ελεύθερη ζωή με ελεύθερο χρόνο. Αυτό θέλει ένα άλλο σύστημα. Αλλά τουλάχιστον σε αυτό το σύστημα πρέπει να παλέψουμε σκληρά για να διεκδικήσουμε κάποια πράγματα, ώστε να καλυτερέψουμε λίγο τη ζωή μας. (στον Χρήστο Ηλιόπουλο, Rockrooster.gr, 2015)

Πιστεύετε ότι εκτός από τον κίνδυνο της οικονομικής χρεοκοπίας βιώνουμε και μια ηθική χρεοκοπία ως κοινωνία;
(Αργύρης Παπαστάθης, Newstime.gr, 2011)

Αυτό έχει προηγηθεί κατά πολύ του οικονομικού προβλήματος και της ενδεχόμενης οικονομικής χρεοκοπίας. Μπήκαμε σε περίοδο ηθικής κρίσης από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, σαφώς έχουμε κλείσει δεκαετία και μπορεί και δεκαπενταετία. Μπορεί εδώ στην Ελλάδα να συνέβη με μεγαλύτερη ένταση αλλά είναι ένα ευρωπαϊκό φαινόμενο. Θα σας έδινα δυο παραδείγματα για να υποστηρίξω την άποψή μου. Το πρώτο είναι ο βομβαρδισμός της Γιουγκοσλαβίας, ενός ευρωπαϊκού κράτους και η αποδοχή του βομβαρδισμού από τον μέσο πολίτη της Ευρώπης. Εάν το 1990 ή το 1985 έλεγε κάποιος ότι σε λίγα χρόνια θα βομβαρδιστεί η Βουλγαρία, η Γιουγκοσλαβία, ή η Ουγγαρία όλοι θα έλεγαν ότι είναι τρελός. Επίσης, εάν υποστήριζε ότι στην περίπτωση που βομβαρδιστεί η Γιουγκοσλαβία, μια εφημερίδα που από τον Μάιο του 1968 υποστήριζε σαφώς την αυτόνομη αριστερά και τις αξίες της, αναφέρομαι στη «Liberation», θα παρουσίαζε στην πρώτη της σελίδα τα F-16 ως αγγέλους εξ ουρανού -το είδα με τα μάτια μου στο Παρίσι το 1999- επίσης θα τον πηγαίνανε στο Δρομοκαΐτειο. Εδώ στην Ελλάδα ευτυχώς υπήρξε μια αντίδραση ενός κομματιού της ελληνικής κοινής γνώμης γιατί είχε δημιουργηθεί και το ζήτημα του Οτσαλάν προηγουμένως και μπορώ να πω ότι σώθηκε η τιμή του κόσμου από μια μειοψηφία. Όχι, όμως, πολύ μικρή. Μειοψηφία που θα μπορούσε να είναι και κοινοβουλευτικό κόμμα. Αυτό είναι το πρώτο.

Το δεύτερο, το οποίο καλλιεργεί συνθήκες βαρβαρότητας στην καθημερινότητά μας -και αναφέρομαι ειδικότερα στην Ελλάδα- είναι το τραγικά χαμηλό γούστο το οποίο δημιουργεί συνήθειες του ευτελούς στο μέσο πολίτη, εκπορευόμενο κυρίως από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης με αιχμή τον ηλεκτρονικό Τύπο, τις τηλεοράσεις. Η εκπεμπόμενη ευτέλεια δημιουργεί ευτελές γούστο και ευτελείς συνήθειες και εάν δεν υπήρχε ένα λαϊκό ήθος, που έστω βαρύτατα τραυματισμένο εντός του κάθε πολίτη βγήκε όπως στην περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας, ή όπως θα μπορούσε να πει κανείς πέρυσι στα γεγονότα του Δεκεμβρίου, θα μιλούσαμε για μια βαρβαρότητα που έχει επιβληθεί συνολικά. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια κοινωνική απαξία που έχει προηγηθεί κατά πολύ της συγκυρίας σε σχέση με την οικονομική κρίση.

Ο κόσμος αναζητά εναγωνίως την ελπίδα σε αυτή την περίοδο. Η τέχνη γενικότερα και η μουσική ειδικότερα έχουν ξαναπαίξει αυτό το ρόλο στο παρελθόν. Μπορούν να το κάνουν με την ίδια επιτυχία σήμερα;
(Μαριάννα Παπάκη - Νώντας Δουζίνας, Culturenow.gr, 2012)

Πρέπει να σας πω, να το θυμάστε πολύ αργότερα, ότι η τέχνη δεν αλλάζει τον κόσμο. Μην κάνουμε το λάθος να της δώσουμε μια ιδιότητα που δεν μπορεί να την έχει. Καταρχήν η τέχνη ξέρετε τι είναι; Αν θα μεταφερθούμε με τη μηχανή του χρόνου, 800, 1.500 ή 5.000 χρόνια μετά, θα βλέπουμε μια ταινία του Αγγελόπουλου, την «Κατάσταση πολιορκίας», ένα τραγούδι του Τσακνή, το «Γυρίζω τις πλάτες μου στο μέλλον», ως αρχαιολογικά ευρήματα και θα λέμε πως έτσι ζούσαν εκείνοι. Με αυτά. Η τέχνη ως βασικό ρόλο έχει το χνάρι του ανθρώπου πάνω στη Γη. Πώς ξέρουμε πράγματα για 10.000 χρόνια πριν; Από εκείνες τις ζωγραφιές στις σπηλιές. Όμως, όταν άρχισαν να οργανώνονται οι κοινωνίες, στη φεουδαρχία, στον καπιταλισμό, η τέχνη απέκτησε και ένα δεύτερο ρόλο· να προσπαθεί, ένα κομμάτι της βέβαια όχι όλοι, να κάνει τους ανθρώπους πιο κριτικούς. Πιο συνειδητοποιημένους. Γιατί τον κόσμο ναι μεν δεν τον αλλάζει η τέχνη, αλλά τον αλλάζουν άνθρωποι με κριτική σκέψη και συνείδηση. Αυτά σε περιόδους πιο νορμάλ. Σε περιόδους κρίσης, η τέχνη έχει και έναν τρίτο ρόλο, να εμψυχώσει τον κόσμο. Άρα λοιπόν, ένας συνειδητός καλλιτέχνης πρέπει να έχει υπόψη του αυτά τα τρία και ειδικά στις μέρες μας, αυτό το ζήτημα της εμψύχωσης.

Έχετε διακριθεί μέσα από μια σειρά πολιτικών τραγουδιών. Πιστεύετε ότι σήμερα υπάρχουν οι καταστάσεις αυτές που θα δώσουν ξανά τη δυνατότητα για νέα τραγούδια;
(Γιώργος Αλβέρτης, Syrostoday.gr, 2010)

Κοιτάξτε, έχετε δίκιο όταν λέτε ότι κάποιες καταστάσεις βοηθούν στην κατεύθυνση ενός τραγουδιού που παράγεται, δεν υπάρχει αμφιβολία σ’ αυτό. Όμως ποτέ δεν υπήρξε μια κατάσταση κοινωνική τόσο καλή και ήσυχη και ήρεμη, που να μην απαιτεί το κοινωνικό ή το πολιτικό τραγούδι. Θέλω να πω, δηλαδή, ότι πράγματι, λόγω της χούντας υπήρχε μια ένταση και η πρώτη μεταπολίτευση έβγαλε πιο έντονα στοιχεία πολιτικού τραγουδιού, αλλά πολιτικό τραγούδι υπήρχε συνέχεια. Υπήρχε και στη δεκαετία του ’80 και του ’90. Το κάθε τραγούδι, σε κάθε νέα δεκαετία, αλλάζει μορφή. Θα ήταν παράλογο να μην την αλλάζει. Τότε θα έμεναν όλα στατικά. Άρα και σήμερα μπορούμε να αναζητήσουμε το πολιτικό τραγούδι με νέες μορφές. Αλλά έχετε δίκιο, όταν οι καταστάσεις είναι έντονες, όπως ετούτη εδώ όπου περνάμε μια οικονομική κρίση που παρήγαγε ο καπιταλισμός, νομίζω ότι το πολιτικό τραγούδι, και της παλιάς εποχής, αλλά και της σύγχρονης εποχής, μπορεί και πρέπει να είναι παρόν.

Υπάρχουν σήμερα σπουδαίοι δημιουργοί;
(Χρήστος Ηλιόπουλος, Rockrooster.gr, 2015)

Απολύτως… Όμως υπάρχουν κάποια στοιχεία που διαφοροποιούν τα πράγματα σήμερα σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες στο πεδίο της δισκογραφίας. Τις παλαιότερες δεκαετίες υπήρχε η αίσθηση της καθολικότητας μέσα από μεγάλους δημιουργούς. Από τη δεκαετία του ’80 και μετά, λόγω κοινωνικοπολιτικών συνθηκών, εμφανίστηκε η ανάδυση και άλλων κοινωνικών στρωμάτων, τα οποία προσπάθησαν να εκφραστούν με τον τρόπο τους. Τη δεκαετία του ’90 και μετά, τα πράγματα διαμορφώθηκαν από τα ΜΜΕ, τα οποία πια δεν δίνουν το βήμα στο έργο ενός νέου ανθρώπου. Συγκεκριμένα δίνουν το βήμα σε ευτελή καλλιτεχνικά δημιουργήματα και άνθρωποι με αξία παραγκωνίζονται. Θα πρέπει να προσθέσω σε αυτό και την κατάρρευση της δισκογραφίας, η οποία δεν βοηθάει καθόλου την ανάδειξη νέων δημιουργών.

Ποιο μήνυμα θα θέλατε να δώσετε στους νέους;
(Culturenow.gr - δεν αναφέρεται το όνομα του/της δημοσιογράφου, 2011)

Εγώ δεν θέλω να τους δώσω ένα μήνυμα με δασκαλίστικο τρόπο. Θέλω, όμως, να τους μπάσω σε κάτι. Στο ότι αξίζει τον κόπο να παλεύεις για το αδύνατο, πόσο μάλλον όταν περνάμε μια τραγική κρίση, η οποία μας έχει καθηλώσει και έχει δημιουργήσει απόγνωση και κατάθλιψη σ’ όλο τον ελληνικό λαό. Θέλω να πω στα παιδιά, τα οποία μεγαλώνουν σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τους πετσοκόβει τα όνειρα: «Μην ξεχάσετε να ονειρεύεστε. Μη γίνει το όνειρό σας καπνός. Να το κυνηγάτε το όνειρο». Αυτά, λοιπόν, τα μηνύματα είναι πιο ουσιαστικά από το «-Τι θα γίνεις, παιδί μου, όταν μεγαλώσεις; -Γιατρός, μαμά». Καθόλου. Θέλω να μεγαλώνουν με πάθος, ό,τι και να γίνουν, να ρουφούν τη ζωή, να αφήνουν τη φαντασία τους, να ζουν την εποχή τους, την ηλικία τους και να μπαίνουν βαθιά στη γνώση. Η ζωή είναι μικρή. Εγώ είμαι 64 χρόνων. Χθες ήμουν μόλις 4. Που σημαίνει ότι πριν ξημερώσει θα είμαι 80 – αν ζήσω. Αυτή, λοιπόν, τη μικρή ζωή, τη μεγαλώνουμε όταν συνεχώς ονειρευόμαστε. Έτσι σταματάμε το χρόνο.

[…] Πρέπει να μπορούμε να ονειρευόμαστε, ειδικά οι νέοι. Σε μια τόσο βάρβαρη εποχή που ζούμε πρέπει να αγωνιζόμαστε και να μη φοβόμαστε. Έτσι μόνο αξίζει να ζεις. (στη Νατάσσα Μαστοράκου, In.gr, 2016)

Πώς να ονειρευτεί όμως κάποιος όταν γύρω του όλα είναι τόσο ζοφερά;
(Άκης Σακισλόγλου, Parallaximag.gr, 2014)

Αρχικά έχετε δίκιο. Είναι δύσκολο να ονειρεύεσαι σε μια τέτοια εποχή, η οποία σε πιέζει από όλες τις μεριές. Αλλά έχω την εντύπωση ότι, αν μας χρειάζεται το όνειρο περισσότερο, είναι τώρα. Γιατί το όνειρό μας όχι μόνο να ξεφύγουμε από μία ζοφερή πραγματικότητα, αλλά να σκεφτούμε ότι ο λίγος χρόνος που έχουμε να ζήσουμε σε αυτή τη Γη είναι πολύτιμος και να μην χάνουμε ούτε δευτερόλεπτο. Συνεπώς, αν ονειρευόμαστε, μόνο τότε έχουμε τη δυνατότητα να ξεπεράσουμε όλοι μαζί, το τονίζω, αυτή την άθλια κατάσταση, αυτή την καταστροφική κατάσταση την οποία βιώνουμε όλοι.

Τελικά τι είναι να πεθαίνεις εσύ για την Ελλάδα και τι είναι η Ελλάδα να σε πεθαίνει;
(Μαριάννα Παπάκη - Νώντας Δουζίνας, Culturenow.gr, 2012)

Η Ελλάδα να σε πεθαίνει είναι αυτό που ζούμε. Να πεθαίνεις για την Ελλάδα, είναι για να την υπερασπιστείς. Κάποιοι πέθαναν για την Ελλάδα, για να υπερασπιστούν την ανεξαρτησία της, την αυτονομία της, είτε πέθαναν για να την κάνουν να ανθίσει και αυτό είναι ένας στόχος και σκοπός ευγενής και είναι ηρωικός ακόμη και αν γίνεται από αντιήρωες. Αυτό όμως που συμβαίνει σήμερα είναι το δεύτερο. Η Ελλάδα, όχι η ίδια, αλλά αυτοί που την εκπροσωπούν, μας πεθαίνουν, αυτό είναι σαφές.

Για τον Γιάννη Κότσιρα και τον Χρήστο Θηβαίο

Όπως είναι γνωστό, ο Θάνος Μικρούτσικος είχε εκφραστεί πάμπολλες φορές με ιδιαίτερη αγάπη και καλλιτεχνική εκτίμηση για τους «οικοδεσπότες» της συναυλίας - αφιέρωμα στα τραγούδια του που θα δοθεί στην Τεχνόπολη την ερχόμενη Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου, τον Γιάννη Κότσιρα και τον Χρήστο Θηβαίο.

Ενδεικτικά, παραθέτουμε τις αναφορές του για τους δύο σημαντικούς ερμηνευτές σε συνέντευξή του στον Αντώνη Μποσκοΐτη (Lifo.gr, 28 Δεκεμβρίου 2019).

[…] Καλύτερα να ρισκάρουμε όταν βλέπουμε κάτι κι ας μας διαψεύσει ο χρόνος. Τι θα χάσουμε ή τι θα κερδίσουμε με το να λέμε «κάτσε να περιμένουμε 20-30 χρόνια»; Αυτό το κάνανε κυρίως οι φιλόλογοι και οι ποιητές και το μισώ! Ο χρόνος δεν μιλάει, οι άνθρωποι στο χρόνο μιλάνε. Αν έπειτα από 60 χρόνια μας κακοφαίνεται η Δημουλά, δεν φταίω εγώ που τη θεωρώ μεγάλη ποιήτρια. Μπορεί, δηλαδή, να φταίνε αυτοί που δεν τη θεωρούν. Πρέπει να ορίζουμε τους μύθους του σήμερα και όχι να τους αφήνουμε να τους ορίσει μιαν άλλη εποχή. Αρκετά με τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη, με την έννοια ότι είναι μέγιστοι, αλλά ας γνωρίσουμε και τους σημερινούς συγγραφείς. Στον δε Κότσιρα είδα ότι ήταν ο μόνος της γενιάς του που ξεπέρναγε την προηγούμενη και, χωρίς να παίρνει στοιχεία από Μητροπάνο, Νταλάρα και Μητσιά, πήγαινε κατευθείαν στον Μπιθικώτση.

[…] Ο Θηβαίος αποτελεί ένα εκρηκτικό μίγμα καλλιτέχνη: Κατ’ αρχάς, είναι πολύ διαβασμένο παιδί, αφού σπούδασε Φιλοσοφία στην Μπολόνια. Έπειτα, ως μοναχογιός δύο παλιών θεατρίνων, μεγάλωσε μέσα στα μπουλούκια. Ίσως αυτός ο συνδυασμός πνεύματος και «λάσπης» να τον οδήγησε στο να γράψει τους πιο σπουδαίους στίχους σήμερα στο ελληνικό τραγούδι απ’ όσους έχουν γράψει οι τραγουδοποιοί συνάδελφοί του.

* Έρευνα/δημοσιογραφική επιμέλεια: Πολιτιστικό τμήμα 2020mag.gr (Δημήτρης Παπαβομβολάκης - Ματθαίος Λεωνίδας)

* Επικοινωνία Event: Χρήστος Καρυώτης