Η υπουργική απόφαση που δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» στις 20 Ιανουαρίου 2021, με τίτλο: «Συλλογικός προγραμματισμός, εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο», φαίνεται ότι θα αναδειχθεί σε ένα ακόμα φιάσκο του υπουργείου Παιδείας.

Ο πρώτος γύρος της αναμέτρησης για την αξιολόγηση έχει ήδη κριθεί, αφού οι καθηγητές όλης της χώρας δεν φοβήθηκαν με τις «κούφιες» απειλές για δημοσιοποίηση ονομάτων (εγκύκλιο που απέστειλε η υφυπουργός Παιδείας Ζέττα Μακρή προς τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης και τα σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με την οποία καλούσε τους διευθυντές των σχολείων να παραδώσουν στις αρμόδιες Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης τα ονόματα των εκπαιδευτικών που αρνήθηκαν να καταθέσουν βαθμολογία για το πρώτο τετράμηνο, καθώς και τους λόγους της άρνησής τους).

Ακόμη και οι φήμες και ο εκφοβισμός σε τοπικά επίπεδα δεν τους τρομοκράτησε, με την ΟΛΜΕ να κάνει λόγο για «Εκφοβισμό εκπαιδευτικών από διευθυντές σχολείων για περικοπή μισθού ή άλλες συνέπειες, αναφορικά με τη συμμετοχή στην απεργία-αποχή».

Ανυποχώρητοι είναι και στις ανεδαφικές και ενδεχομένως παράνομες σκέψεις (που εντελώς τυχαία κυκλοφόρησαν χθες) για μια τιμωρητική -για τους εκπαιδευτικούς που απέχουν από την αξιολόγηση- διάταξη, με την οποία θα εξαιρούνται όσοι δεν συναινέσουν «προς τας υποδείξεις» από το να προαχθούν σε στελέχη της εκπαίδευσης και να διεκδικήσουν θέσεις ευθύνης.

Το υπουργείο Παιδείας βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Είναι φανερό ότι χάνει πανηγυρικά τον πρώτο γύρο αναμέτρησης, αφού η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών φαίνεται ότι στηρίζει τις θέσεις της ΟΛΜΕ και συμμετέχει στην καθόλα νόμιμη απεργία-αποχή από την αξιολόγηση.

Απώτερος σκοπός, ο διαχωρισμός των σχολείων

Ο Μιχάλης Ρούσσος, καθηγητής Μαθηματικών Λυκείου και μέλος του ΔΣ της Ε ΕΛΜΕ Ανατολικής Αττικής/εκλεγμένος με την Αγωνιστική Συσπείρωση Εκπαιδευτικών, μας εξηγεί γιατί μια αξιολόγηση που φαίνεται αθώα και με καλές προθέσεις, είναι στην πραγματικότητα παγίδα για το εκπαιδευτικό μας σύστημα.

Τι ζητάει το υπουργείο;

«Η υπουργός έστειλε μια υπουργική απόφαση στις 20 του Γενάρη, που ουσιαστικά ζητάει από τα σχολεία να ξεκινήσουν τις διαδικασίες εξωτερικής και εσωτερικής αξιολόγησης των σχολικών μονάδων ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο. Αυτή η υπουργική απόφαση έρχεται -λέει το υπουργείο- να αποτελέσει εργαλείο για αναβάθμιση του σχολείου».

Τι σημαίνει «εξωτερική και εσωτερική αξιολόγηση»;

«Η εσωτερική έχει να κάνει με την αξιολόγηση από μέρους του συλλόγου εκπαιδευτικών, οι οποίοι θα βαθμολογήσουν με κάποιες διαδικασίες την παιδαγωγική, διοικητική λειτουργία και την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών αλλά και το τι έχει κάνει ο σύλλογος διδασκόντων για να βελτιώσει το σχολείο. Η εξωτερική αξιολόγηση, σε πρώτη φάση, αφορά τους συντονιστές του εκπαιδευτικού έργου, που θα αξιολογήσουν, με τη σειρά τους, και θα υπάρχει μια κοινή ανά περιφέρεια αξιολόγηση/βαθμολόγηση των σχολείων».

Τι υποστηρίζει το υπουργείο και τι απαντάτε οι εκπαιδευτικοί;

«Το υπουργείο υποστηρίζει ότι η αξιολόγηση θα φέρει και την αναβάθμιση του σχολείου και πραγματικά αν απομονωθούμε από όλο τον κόσμο, διαβάσουμε το ΦΕΚ -την υπουργική απόφαση-, θα αναρωτηθούμε “γιατί να μην μπούμε σε αυτή τη διαδικασία;”. Αν πραγματικά έφερνε αναβάθμιση αυτή η υπουργική απόφαση -αυτή η αξιολόγηση-, δεν θα είχαμε κανένα πρόβλημα να το κάνουμε. Όμως, επειδή δεν είμαστε αποκομμένοι από την πραγματικότητα, αλλά μέσα σε αυτή ζούμε, και γνωρίζουμε τα προβλήματα των σχολείων μας, καταλαβαίνουμε ότι το υπουργείο έρχεται με πολύ μεγάλη υποκρισία να μιλήσει για αναβάθμιση».

Εξηγήστε μας γιατί.

«Καταρχήν όταν θέλεις να αναβαθμίσεις κάτι στο σχολείο, το πρώτο πράγμα που θα σκεφτείς είναι αν υπάρχουν 1η του Σεπτέμβρη όλοι οι εκπαιδευτικοί στη θέση τους. Γνωρίζουμε ότι μέχρι και σήμερα -Φλεβάρη μήνα- έρχονται εκπαιδευτικοί για να καλύψουν κενά. Και υπάρχουν κι άλλα κενά να καλυφθούν. Έχουν διοριστεί 50.000 και ακόμα και τώρα έχουμε κενά. Γνωρίζουμε, επίσης, σύμφωνα με τη μελέτη της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Γονέων Μαθητών Ελλάδας (ΑΣΓΜΕ) ότι το 30% των σχολικών κτιρίων είναι 50ετίας, 70% είναι η περικοπή κονδυλίων για τη σχολική στέγη, γυμναστήριο έχει το 6% των Δημοτικών και το 22% των Γυμνασίων-Λυκείων, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων έχει το 7% των Δημοτικών, εργαστήριο φυσικών επιστημών έχει το 5% των Δημοτικών και το 26% των Γυμνασίων-Λυκείων, βιβλιοθήκη έχει το 12% των Δημοτικών και το 38% των Γυμνασίων-Λυκείων και οι δαπάνες για την παιδεία είναι μειωμένες. Το 2010 ήταν γύρω στα 7,5 δισ. ευρώ και το 2021 είναι στα 5,5 δισ. Μάλιστα, αυτό το 5,5 δισ. ήταν περίπου ίδιο για όλη τη διάρκεια της κρίσης, που σημαίνει ότι κάθε χρόνο 2 δισ. λείπουν από την εκπαίδευση. Αν υπολογίσει κάποιος ότι για να χτιστεί ένα καινούργιο σχολείο με σύγχρονες προδιαγραφές, χρειάζεται περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ, καταλαβαίνουμε ότι τα δυο δισεκατομμύρια αυτά αντιστοιχούν σε 2.000 σχολεία. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν σχολεία που είναι ολόκληρα σε προκάτ αίθουσες, υπάρχουν σχολεία που είναι νοικιασμένα, υπάρχουν σχολεία με πάρα πολλά προβλήματα, γιατί, όπως είπαμε, το 30% είναι πενηντακονταετίας-γερασμένα σχολεία. Για την τηλεκπαίδευση δεν έδωσε ούτε ένα ευρώ, ώστε να έχουν όλοι οι μαθητές και οι καθηγητές τον εξοπλισμό για να μετέχουν απρόσκοπτα στη διαδικασία της. Άρα, το να μιλάμε για αναβάθμιση, την ώρα που δεν έχεις κάνει τίποτα για να αναβαθμίσεις πραγματικά τα σχολεία, δεν είναι υποκρισία;».

Επί της ουσίας;

«Πάμε τώρα στην ουσία. Ας φύγουμε από το κομμάτι που έχει να κάνει με την υποκρισία και πάμε στην ουσία της υπουργικής απόφασης, που λέει ότι κάθε Σεπτέμβρη-Οκτώβρη πρέπει να γίνει ένας προγραμματισμός του διδακτικού έργου. Τι θα πει αυτό; Πώς θα γίνει, όταν δεν έχεις εκπαιδευτικούς για να κάνουν τον προγραμματισμό; Πώς θα διαχειριστείς έναν από τους 48 δείκτες αποτελεσματικά; Βάζει ένα στόχο αυτή η αξιολόγηση να κατηγοριοποιήσει τα σχολεία. Η βαθμολόγηση των σχολείων, ο χωρισμός δηλαδή σε καλά και κακά σχολεία, αντικειμενικά θα δημιουργήσει συνθήκες κατηγοριοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι ξεκινάει μια συζήτηση με το επίπεδο των σπουδών, με τους καλούς και τους κακούς μαθητές που θα συμμετέχουν στα αντίστοιχα σχολεία, τους καλούς και κακούς καθηγητές που θα ανήκουν στα συγκεκριμένα σχολεία και με το μορφωτικό επίπεδο που το σχολείο θα παρέχει ανάλογα με το μαθητικό δυναμικό. Η αξιολόγηση κάνει λόγο για ενίσχυση των δεξιοτήτων, τα παιδιά δεν χρειάζεται να μάθουν ολόπλευρη γνώση, αλλά κάποιες δεξιότητες. Επί της ουσίας, γνώση μηδέν. Αναφέρει η υπουργική απόφαση ότι θα πρέπει να προσέξουμε τα παιδιά των προσφύγων. Από τον προηγούμενο Μάρτη μέχρι σήμερα που είμαστε σε lockdown, ούτε ένα προσφυγόπουλο δεν έχει παρακολουθήσει έστω μία ώρα μαθήματος. Είναι, επιπλέον, υποκρισία να λέει το υπουργείο στον εκπαιδευτικό τι θα κάνει με αυτά, όταν το ίδιο δεν έχει κάνει τίποτα -ούτε καν αυτά που ήταν υποχρεωμένο να κάνει, π.χ. να φτιάξει διαδικτυακές αίθουσες, για να τα μορφώσει, να συνεχίσει αυτό που έκανε διά ζώσης. Μας λέει, ακόμα, ότι οι καθηγητές πρέπει να βρουν τον τρόπο να περιοριστεί το φαινόμενο της διακοπής της φοίτησης των μαθητών. Δηλαδή αν η οικογένεια αποφασίσει να πάρει τον μαθητή από το σχολείο, ο καθηγητής πρέπει να βρει τρόπο να το αποτρέψει αυτό. Πώς θα το κάνει αυτό; Θα παρέμβει στα κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούν τη διακοπή της φοίτησης; Γιατί αυτό συμβαίνει. Τι ακριβώς θα κάνει ο εκπαιδευτικός, όταν του λέει ότι θα πρέπει να διαχειριστεί καλύτερα τους πόρους του σχολείου, που αυτό το οποίο έχει να διαχειριστεί δεν είναι πάνω από 500 ευρώ κάθε φορά. Αυτό είναι η κατανομή των πόρων; Διαχειρίζεται το σχολείο εκατομμύρια και ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης είναι η κατανομή των πόρων;»

Υπάρχει απώτερος σκοπός;

«Ναι, πίσω από αυτό κρύβεται ο απώτερος σκοπός, που είναι να του φορτώσουν στην πλάτη τον εκσυγχρονισμό και τον εμπλουτισμό των υποδομών -που είναι ένας άλλος δείκτης- και την προστασία και αξιοποίησή τους. Δηλαδή σου λέει για να έχεις περισσότερα χρήματα στο ταμείο σου, βρες τον τρόπο να αξιοποιήσεις τους σχολικούς χώρους και τις υποδομές που έχεις, ώστε να φέρεις διάφορους χορηγούς για να εξασφαλίσεις χρήματα. Και έχεις και την ευθύνη να εκσυγχρονίσεις και να εμπλουτίσεις αυτές τις υποδομές. Κι έρχεται και σε αξιολογεί για αυτό. Σου λέει ακόμα ότι θα πρέπει να ενισχυθούν οι σχέσεις με τους εξωτερικούς φορείς, δηλαδή κοινωνικούς, πολιτιστικούς φορείς και την τοπική κοινωνία, δηλαδή βρες την εταιρεία και το μαγαζάκι να σου χορηγήσει ό,τι χρειάζεσαι. Φυσικά, όταν μιλάμε για επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών που έχει οκτώ δείκτες, ο εκπαιδευτικός που ασκεί λειτούργημα πώς θα είναι και επαγγελματίας συνδεδεμένος με την αγορά, να βρίσκει πόρους και να έχει φορτωμένα στην πλάτη του όλα τα προβλήματα του σχολείου; Αυτά που φέρνει η αξιολόγηση δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι κατευθύνσεις που δίνει η έκθεση Πισσαρίδη για την παιδεία. Τι μας λέει; Ενίσχυση δεξιοτήτων, διαφοροποιημένο πρόγραμμα σπουδών, αυτονομία σχολικής μονάδας, που σημαίνει υποχρηματοδότηση των σχολείων, συγχωνεύσεις σχολείων -να φτιαχτούν μεγαλύτερα, με αίθουσες που να χωράνε 30-35 μαθητές- με παράλληλη μείωση των μισθών των εκπαιδευτικών με το πέρασμα του προσωπικού στους δήμους -ήδη τα σχολεία είναι στους δήμους, με ό,τι αυτό σημαίνει για τη συντήρησή τους, αλλά και για το μεγάλο παράθυρο “ρουσφέτι” μεταξύ των ψηφοφόρων με την Tοπική Aυτοδιοίκηση».

Τι περιμένουμε από την -τυχόν- εφαρμογή της;

«Όλα αυτά που φέρνει η αξιολόγηση είναι κατευθύνσεις που εκφράζονται από την έκθεση Πισαρρίδη, έρχονται βγαλμένες από την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ και όλες αυτές είναι ψηφισμένες στο τρίτο μνημόνιο. Όλα τα αστικά κόμματα έχουν ψηφίσει την αξιολόγηση. Δεν είναι κάτι που μας ήρθε φέτος, έχει ξεκινήσει το ‘87 και συνεχίζεται διαχρονικά με κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ - ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ και ξανά ΝΔ. Μια επιδίωξη της άρχουσας τάξης να φτιάξει ένα σχολείο χωρισμένο. Το σχολείο του φτωχού και του πλούσιου. Αυτό συνοδεύεται και με αντίστοιχες δυνατότητες. Το φτωχό σχολείο, με το μειωμένο πρόγραμμα σπουδών, θα δίνει και λιγότερες δυνατότητες για επιπλέον μόρφωση. Αυτά δεν είναι κάτι που βγάζουμε από τη φαντασία μας, έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες όπως στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισπανία και την Αγγλία. Σε αυτές τις χώρες η χρόνια εφαρμογή της αξιολόγησης έχει τα εξής αποτελέσματα: Στην Αγγλία τα σχολεία των φτωχών διαλέγουν συγγράμματα και φύλλα αξιολόγησης χαμηλότερου επιπέδου. Στη Γερμανία από τα 11 χρόνια του ο μαθητής καλείται να ακολουθήσει τρεις διαφορετικούς τύπους σχολείων. Πριν τελειώσει το Δημοτικό, τον κατατάσσουν σε επίπεδα. Στη Γαλλία με τη γενίκευση των ζωνών εκπαιδευτικής προτεραιότητας και ευελιξίας στο αναλυτικό πρόγραμμα, έχουμε μέχρι και 25% μείωση της διδακτέας ύλης. Κάποια σχολεία κάνουν λιγότερη ύλη από κάποια άλλα. Συγκεκριμένα, η Γαλλία είναι η χώρα της Ευρώπης με τη μεγαλύτερη συνάφεια επίδοσης μαθητή-κοινωνικοταξικής προέλευσης, δηλαδή ο φτωχός μειωμένες επιδόσεις ο πλούσιος αυξημένες επιδόσεις. Στην Αγγλία τα παιδιά που προέρχονται από την εργατική τάξη έχουν περίπου 2,5 φορές μικρότερη πιθανότητα να παρακολουθήσουν με επιτυχία το στάδιο που οδηγεί στις ιατρικές, πολυτεχνικές και σχολές φυσικών επιστήμων. Στη Γαλλία οι συνάδελφοι βρίσκονται υπό το καθεστώς του γυρολόγου, κάθε πρωί μαθαίνουν σε ποιο σχολείο θα πάνε να καλύψουν κάποιο κενό. Στη Γερμανία μόνιμοι κρατικοί υπάλληλοι είναι τα στελέχη τη εκπαίδευσης, όλοι οι άλλοι εκπαιδευτικοί είναι με συμβάσεις ελαστικής σχέσης εργασίας. Άρα, λοιπόν, μιλάμε για απαξίωση εντελώς και κλείσιμο των σχολείων. Στη Φινλανδία τα τελευταία χρόνια έχουν κλείσει 2.500 σχολικές μονάδες. Αυτά φέρνει η αξιολόγηση. Αν στόχευε να αναβαθμίσει πραγματικά το σχολείο, θα ήμασταν οι πρώτοι που θα λέγαμε ναι. Δεν φοβόμαστε να αξιολογηθούμε. Έχουμε αξιολογηθεί όλα μας τα χρόνια από το σχολείο, Γυμνάσιο, Λύκειο, Πανεπιστήμιο. Οι περισσότεροι συνάδελφοι έχουν πάρει διδακτορικά και μεταπτυχιακά, έχουν αξιολογηθεί πάρα πολλές φορές, αλλά κυρίως αξιολογούμαστε καθημερνά από τους μαθητές και από τους γονείς τους και ειδικά σε αυτήν την περίοδο, που κάνουμε μάθημα και πίσω από την κάμερα μπορεί να παρακολουθήσει ο κάθε γονιός αν κάνουμε και πώς κάνουμε το μάθημα».

Πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει η αξιολόγηση;

«Σε ποιο πλαίσιο θα λειτουργήσει η αξιολόγηση, είναι το θέμα. Σε ποιο πλαίσιο τοποθετείται. Αν, λοιπόν, θέλουμε το σχολείο να υπηρετεί το καπιταλιστικό πλαίσιο ανάπτυξης, την επίτευξη κέρδους και την παραγωγή εργατικού δυναμικού, το οποίο θα είναι χωρίς πολλές γνώσεις αλλά με δεξιότητες, ώστε να είναι αναλώσιμο, τότε -όσο και καλή αξιολόγηση να φέρεις- τα παραγόμενά του θα είναι τα ίδια. Χρειάζεται ένα άλλο πολιτικό-οικονομικό περιβάλλον που θα υπηρετεί τον άνθρωπο».

Τι προτίθεστε να κάνετε;

«Εμείς είμαστε σε μια διαδικασία που καλούμε όλους τους συναδέλφους να συμπορευτούν με την απόφαση της ΟΛΜΕ, η οποία έχει κηρύξει απεργία και αποχή από τη διαδικασία αξιολόγησης. Είναι μια νόμιμη μορφή πάλης, υπάρχει και δεδικασμένο για αυτά. Άρα οι συνάδελφοι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν από την κήρυξη της απεργίας, ούτε μισθολογική επίπτωση και σαφώς ούτε και διοικητικές συνέπειες».

Το υπουργείο τι απαντά;

«Προσπαθεί να φοβίσει τους συναδέλφους».

Με ποιο τρόπο;

«Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να απειλεί ότι θα υπάρξουν κυρώσεις, αόριστα, χωρίς να μας λέει ποιες θα είναι. Μας στέλνει μια εγκύκλιο που ζητάει ονόματα εκπαιδευτικών που δεν έδωσαν βαθμολογία για να ελέγξει. Αυτό είναι ένα μέτρο εκφοβισμού που δεν μας πτοεί, γιατί αν ήθελε να μας ελέγξει και ήθελε τα ονόματά μας, υπάρχουν στο My school, μπορούσε να τα πάρει. Εμείς, από την πλευρά μας, έχουμε κάνει τις απαραίτητες συσκέψεις για να ενημερωθεί ο κόσμος σε όλα τα επίπεδα και περιμένουμε το αποτέλεσμα, το οποίο από ό,τι φαίνεται είναι πολύ θετικό, όσον αφορά την απεργία-αποχή. Σχολεία ολόκληρα δεν προχωρούν στην αξιολόγηση αλλά και στα σχολεία που υπάρχει κάποιος δισταγμός, οι συνάδελφοι που συμμετέχουν -μπορεί να μην είναι ακόμα πλειοψηφία- είναι πάρα πολλοί, οπότε μάλλον δεν θα είναι δυνατή η εφαρμογή της, έτσι κι αλλιώς».

H σελίδα της υπουργού στο Facebook έχει «καρφιτσωμένη» την εξής ανάρτηση της 25ης Ιανουαρίου:

«18 μήνες τώρα δουλεύουμε εντατικά, με προσήλωση, δημιουργικότητα και όραμα για τον σχεδιασμό και υλοποίηση μιας σειράς μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία που βάζουν πρώτα τα παιδιά μας, τους μαθητές, τους φοιτητές, τους σπουδαστές, το μέλλον τους. Χτίζοντας από κάτω προς τα πάνω, από τις βάσεις του οικοδομήματος, για να δώσουμε περισσότερα και καλύτερα εφόδια στους νέους μας. Είναι μια προσπάθεια συλλογική, για την ευόδωση της οποίας κάθε εκπαιδευτικός, από κάθε δομή και βαθμίδα, συμβάλλει καθοριστικά, υπερβάλλει εαυτόν. Ευχαριστώ θερμά τους εκπαιδευτικούς μας και τα στελέχη εκπαίδευσης, τους Υφυπουργούς, τους Γενικούς Γραμματείς, τους υπαλλήλους και συνεργάτες στο Υπουργείο, για τη σκληρή δουλειά, την αφοσίωση στο στόχο και την αμέριστη προσφορά τους. Όλοι μαζί μπορούμε καλύτερα. #ΣτηνΠράξη #proxorame».

Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι ήρθε η ώρα να την... ξεκαρφιτσώσει!